Sunday, March 16, 2025

Hume – Những Đàm Thoại Về Tôn Giáo Tự Nhiên (03)

Những Đàm thoại về Tôn giáo Tự nhiên

(Dialogues concerning Natural Religion)

David Hume








  

 

PHẦN II

 

Tóm lược

 

Bây giờ Demea chen vào câu chuyện và hỏi không biết có phải chỉ bản chất của Gót đang là đối tượng hoài nghi hay sự hiện hữu của Gót là đối tượng hoài nghi? Những người bạn ông đoan chắc với ông đó là trường hợp thứ hai. Chà, ông nói tiếp, liên quan đến vấn đề thứ hai, để tuyên bố rằng chúng ta thực sự có thể hiểu được bản chất của Gót thì bất kính – thể hiện sự thiếu tôn kính, lòng sùng kính hay sự tôn trọng đúng mực đối với Gót hay những tín ngưỡng thiêng liêng, có thể là từ chối hay thách thức những nguyên lý tôn giáocũng gần như tuyên bố rằng hoàn toàn không có Gót gì cả. Gót, ông tuyên bố, vốn vượt quá mức hiểu biết của con người, và nhất thiết phải là bí ẩn với chúng ta.

Sunday, March 9, 2025

Hume - Một Chuyên Luận Về Bản Chất Con Người (01)

Một Chuyên Luận Về Bản Chất Con Người

Một nỗ lực để giới thiệu Phương pháp lý luận duy nghiệm

Vào Trong Những Chủ Đề Đạo Đức.

 

A Treatise of Human Nature (1739-40)

Being An Attempt to Introduce the Experimental Method of Reasoning

Into Moral Subjects)

 

David Hume (1711–1776)

 


 

Rara temporum felicitas, ubi sentire, quæ velis ; & quæ sentias, dicere licet.

Tacit. [1]

Tuesday, March 4, 2025

Hume – Những Đàm Thoại Về Tôn Giáo Tự Nhiên (02)

Những Đàm thoại về Tôn giáo Tự nhiên

(Dialogues concerning Natural Religion)

David Hume

( ← ... tiếp theo )





PHẦN I.

 

Tóm lược

 

Trò chuyện giữa Demea, Cleanthes và Philo bắt đầu với một câu hỏi liên quan với giáo dục: khi nào là tốt nhất để bắt đầu việc dạy gót học cho những sinh viên? Demea biện luận rằng chỉ nên đem dạy gót học cho một trí tuệ trưởng thành: một sinh viên đầu tiên học lôgích học, đạo đức học và vật lý học, và chỉ sau đó họ mới quay sang môn gót học. Ông có hai lý do để chọn thứ tự này hơn. Thứ nhất, bằng việc học hỏi những môn học nền tảng này trước đã, não thức của sinh viên sẽ được đào luyện và sẵn sàng với môn học khó nhất trong tất cả là gót học. Thứ hai, và quan trọng hơn trong nội dung của Đàm thoại, ông muốn sinh viên nhận ra những giới hạn nghiêm trọng của triết học. Ông hy vọng họ sẽ thấy những nhà triết học hiếm khi đưa ra kết luận chắc chắn như thế nào, ngay cả những nhà tư tưởng uyên bác nhất cũng thường xuyên đưa ra những lý thuyết phi lý như thế nào, và lý trí của con người có thể không đáng tin cậy như thế nào. Bằng cách phơi ra những điểm yếu này, Demea đảm bảo rằng sinh viên của ông không trở nên quá kiêu ngạo đến mức nghĩ rằng chỉ có lý trí mới có thể thách thức những tín ngưỡng tôn giáo.

Monday, March 3, 2025

Hume – Những Đàm Thoại Về Tôn Giáo Tự Nhiên (01)

Những Đàm thoại về Tôn giáo Tự nhiên

Dialogues concerning Natural Religion (1779)

 

David Hume

 





 Những Đàm Thoại Về Tôn Giáo Tự Nhiên. [1]

 

Dẫn Nhập

 

1

Con người

David Hume được nhìn nhận như một trong những triết gia vĩ đại nhất trong thế giới tiếng Anh. Ông sinh ngày 26/04 năm 1711, trong một gia đình khá giả và mộ đạo, giáo phái Calvin, đạo Thệ Phản, tại Edinburgh, Scotland. Là một trẻ thông minh sớm, đã vào đại học Edinburgh năm 12 tuổi (sớm hơn thường lệ hai năm). Ở đây, Hume đã cho thấy có hai đam mê vốn sẽ hướng dẫn tất cả những cố gắng hoạt động trong đời ông: tham vọng thành công trong lĩnh vực học thuật tư tưởng và ác cảm với những tôn giáo có tổ chức. Trong khi gia đình nghĩ rằng ông sẽ học luật, Hume thực sự thích đọc những bản văn cổ điển (đặc biệt là của Cicero) và nghiên cứu những ý tưởng triết học mới lạ, khác thông tục (đặc biệt là của John Locke, George Berkeley và Isaac Newton). Hứng khởi từ những gì ông đọc, Hume đã bắt đầu tự bận rộn với những suy ngẫm triết học của riêng ông. Những điều này sớm thành mãnh liệt đến mức dẫn đến gần như một suy sụp thần kinh vào năm 1729. Sợ có thể đi đến mất trí, Hume đã rời đại học đến Bristol, tìm và làm việc trong một công ty thương mại. Tuy nhiên, trong vài tháng, Hume đã thất vọng với giới kinh doanh và thấy không thể buông bỏ những theo đuổi tri thức. Ông sang France để tiếp tục việc tự học, và trong khi sống bằng một khoản trợ cấp nhỏ của gia đình, ông đã viết quyển Treatise on Human Nature. (Chuyên Luận Về Bản Chất Con Người)

Wednesday, February 19, 2025

Hume – Lịch Sử Tự Nhiên Của Tôn Giáo (04)

Lịch Sử Tự Nhiên Của Tôn Giáo

(The Natural History of Religion)

David Hume

( ← ... tiếp theo )




Tiết XIII.

Những khái niệm nghịch đạo về bản chất thiêng liêng trong những tôn giáo phổ biến thuộc cả hai loại

 

N 13. 1, Bea 77

Tôn giáo nguyên thủy nhất của loài người chủ yếu phát sinh từ một sợ hãi lo lắng về những biến cố tương lai; và người ta có thể dễ dàng hình dung ra những khái niệm nào sẽ tự nhiên nảy sinh về những thế lực vô hình, chưa biết đến, khi con người nằm dưới những sợ hãi u tối vô vọng của bất kỳ loại nào. Mọi hình ảnh về sự trả thù, sự nghiêm khắc, sự tàn ác và dã tâm ác ý phải xảy ra, và tăng sâu thêm kinh hoàng khiếp sợ, đè nặng những người theo tôn giáo hoang mang. Một khi sự hoảng loạn chiếm lấy não thức, trí tưởng tượng bồn chồn sẽ nhân lên những đối tượng đáng sợ này; trong khi bóng tối sâu thẳm đó – hoặc tệ hơn nữa, tia sáng chập chờn đó – bao quanh chúng ta, thể hiện những bóng ma của thần thánh dưới những hình dạng đáng sợ nhất có thể tưởng tượng được. Và không có khái niệm nào về sự gian ác đồi trụy vốn những tín đồ sợ hãi này không sẵn sàng, không chút do dự gán cho vị thần của họ. .

 

Thursday, January 30, 2025

Hume – Lịch Sử Tự Nhiên Của Tôn Giáo (03)

Lịch Sử Tự Nhiên Của Tôn Giáo

(The Natural History of Religion)

David Hume

( ← ... tiếp theo )



 



Tiết. VIII.

Trào Lưu Thay Đổi Của Tin Nhiều Gót Và Tin Một Gót

 

N 8. 1, Bea 58

Điều đáng chú ý, rằng những nguyên lý của tôn giáo có một loại trào lưu của thay đổi lên xuống trong não thức con người, và rằng con người có một khuynh hướng tự nhiên từ tín ngưỡng sùng bái thờ linh tượng vươn lên những ý tưởng tin chỉ một Gót, rồi lại chìm xuống từ tin chỉ một Gót đến thờ linh tượng. Giới bình dân ít học, thực ra, nghĩa là tất cả loài người, ngoại trừ một số ít, ngu muội và không được hướng dẫn, không bao giờ nâng chiêm nghiệm của họ hướng lên vòm trời cao. Họ cũng không dự vào việc tìm hiểu sâu xa cấu trúc bí ẩn của thực vật hoặc động vật, trong phạm vi khiến họ có thể nhận ra sự là-có của một trí tuệ tối cao hoặc một quyền năng thần thánh, ban phát trật tự cho mọi phần của tự nhiên. Họ xem xét những công trình đáng ngưỡng phục này trong một cái nhìn hạn hẹp và cá nhân hơn; thấy rằng hạnh phúc và đau khổ của họ phụ thuộc vào ảnh hưởng bí mật, và sự đồng thuận không lường trước của những đối tượng bên ngoài, họ xem xét, với liên tục chú ý, những nguyên nhân chưa biết, chi phối tất cả những sự kiện tự nhiên này, và phân phối hạnh phúc và đau khổ, may mắn và bất hạnh, qua sự hoạt động mạnh mẽ nhưng thầm lặng của chúng. Những nguyên nhân chưa biết này vẫn được gọi đến để được giải thích hay hỗ trợ mỗi lần xuất hiện; và trong diện mạo tổng quát hay hình ảnh mờ mịt này, là những đối tượng vĩnh cửu của hy vọng và sợ hãi, của mong muốn và lo lắng của con người. Dần dần, trí tưởng tượng tích cực của con người, không thoải mái với khái niệm trừu tượng này về những đối tượng, vốn luôn được dùng liên tục, bắt đầu biến chúng thành cụ thể hơn và khoác lên chúng những hình dạng phù hợp hơn với khả năng hiểu biết tự nhiên của nó. Nó tượng trưng cho họ là những sinh vật hữu hình cảm giác được, thông minh, giống như loài người; được thương yêu và thù hận khởi động, và mềm dẻo thuyết phục bằng những tặng vật và những cầu khẩn, bởi những khấn nguyện và hiến tế hy sinh. Do đó có nguồn gốc của tôn giáo: Và thế đó, có nguồn gốc của thờ linh tượng hay tôn giáo tin nhiều gót.

 

Saturday, January 4, 2025

Hume – Lịch Sử Tự Nhiên Của Tôn Giáo (02)

 Lịch Sử Tự Nhiên Của Tôn Giáo

(The Natural History of Religion)

David Hume

( ← ... tiếp theo )

 


 


Tiết. IV.

Những vị thần không được coi như những sáng tạo hay những hình thành của thế giới

 

N 4. 1, Bea 44

Điểm duy nhất của gót học, [1] trong đó chúng ta sẽ tìm thấy một sự đồng thuận gần như phổ quát của loài người, đó là, có một quyền năng thông minh, vô hình trong thế giới: Nhưng cho dù quyền năng này là tối cao hay phụ thuộc, dù chỉ giới hạn trong một thực thể hay được phân phối giữa nhiều thực thể, những thuộc tính, phẩm chất, quan hệ hay nguyên lý hành động nào phải được gán cho những thực thể đó; liên quan đến tất cả những điểm này, có sự khác biệt lớn nhất trong những hệ thống gót học phổ biến. Tổ tiên của chúng ta ở Châu Âu, trước khi kiến ​​thức và học thuật cổ điển hồi sinh [2], cũng như chúng ta ngày nay, đã tin rằng có một Gót tối cao, tác giả của Tự Nhiên, vị có quyền năng, dù trong bản chất là vô hạn, không gì có thể thể kiểm soát được, nhưng vẫn thường được thực hiện qua can thiệp của những thiên thần và những sứ giả, những người thực hiện những mục đích thiêng liêng của ngài. Nhưng họ cũng tin rằng toàn bộ thiên nhiên đều chứa đầy những quyền năng vô hình khác; thần tiên, yêu tinh, elves, hồn tinh; những sinh vật mạnh mẽ [3] và quyền năng hơn loài người, nhưng vẫn kém hơn nhiều so với những thực thể siêu phàm sống trong cõi thần thánh quanh ngai cao của Gót. Bây giờ, giả sử rằng bất kỳ ai, trong những thời đại đó, đã phủ nhận sự là-có của Gót và những thiên thần của Ngài; chẳng lẽ sự bất kính của người này xứng đáng bị gọi là thuyết không tin có gót, mặc dù người này vẫn đồng ý, bằng một lý luận thất thường kỳ lạ nào đó, rằng những câu chuyện phổ biến về yêu tinh và thần tiên đều là chính đáng và có cơ sở vững chắc? Sự khác biệt, một mặt, giữa một người như vậy và một người chân thực tin có gót thì vô cùng lớn thế, hơn khác biệt giữa người này và người tuyệt đối loại bỏ mọi quyền năng thông minh vô hình. Và đây là một ngụy biện, đơn thuần từ sự giống nhau ngẫu nhiên của những tên gọi, với không có bất kỳ một tương đồng ý nghĩa nào, để xếp những ý kiến trái ngược nhau như vậy vào cùng một hàng ngũ tôn giáo. [4]

Wednesday, January 1, 2025

Hume – Lịch Sử Tự Nhiên Của Tôn Giáo (01)

Lịch Sử Tự Nhiên Của Tôn Giáo

The Natural History of Religion (1757-1777)

David Hume

(1711-1776)

 

 




Thay lời dẫn nhập

 

1.

Nhìn chung, Lịch Sử Tự Nhiên Của Tôn Giáo (1757) và Những Đàm Thoại Về Tôn Giáo Tự Nhiên (1779) của David Hume là những tấn công liên tục vào những khái niệm đương thời về Gót, vị thần linh tối cao trong đạo KiTô, và vị trí của tôn giáo trong lịch sử. Lịch Sử Tự Nhiên Của Tôn Giáo là một phân tích trực tiếp về những nguyên nhân của tôn giáo, những động lực tâm lý đằng sau một tin tưởng vào những thần linh, và sự tiến hóa tự nhiên tiếp theo của những tín ngưỡng, những tin tưởng tôn giáo. trong những kinh nghiệm sinh hoạt của con người theo thời gian. Xuất bản sau khi ông đã qua đời, The Natural History of Religion là một luận văn về tâm lý và lịch sử tôn giáo, sau đó Dialogues Concerning Natural Religion là một luận văn triết học về bản chất của tôn giáo.