Chomsky – Ngôn ngữ và Não thức (4)

Ngôn ngữ và Não Thức

(Language and Mind)

( ← ... tiếp theo )

Noam Chomsky

 

 

 

2

 

Những đóng góp về ngữ học cho việc nghiên cứu não thức: Hiện tại

 

Một khó khăn trong những khoa học tâm lý nằm trong sự quen thuộc của những hiện tượng chúng giải quyết. Cần phải có một cố gắng trí thức nhất định để xem – những hiện tượng như vậy có thể gây ra những vấn đề nghịêm trọng hay đòi hỏi những lý thuyết giải thích phức tạp – như thế nào. Người ta có khuynh hướng không suy nghĩ chấp nhận chúng như bình thường, hay một cách nào đó như “tự nhiên”.

 

Những tác động của sự quen thuộc này với những hiện tượng đã thường từng được thảo luận. Thí dụ, Wolfgang Köhler đã nêu lên rằng những nhà tâm lý học không mở ra “những khu vực hoàn toàn mới” trong phương cách của khoa học tự nhiên, “đơn giản vì con người đã quen thuộc với hầu hết tất cả những khu vực của đời sống tâm lý, một thời gian dài trước sự thành lập của khoa học tâm lý . . bởi vì ở ngay khởi đầu công việc của họ, đã không có những sự kiện tâm lý còn lại nào hoàn toàn chưa được biết để họ có thể khám phá”.[1] Những khám phá cơ bản nhất của vật lý cổ điển có một giá trị chấn động nhất định – con người không có trực giác về quỹ đạo hình elip, hay hằng số của lực hấp dẫn. Nhưng “những sự thật tâm lý” thuộc loại ngay cả sâu xa hơn nhiều cũng không thể được nhà tâm lý học “khám phá”, bởi chúng là một vấn đề của sự quen thuộc về trực giác, và một khi được chỉ ra, đều hiển nhiên, do đó có vẻ như không cần khám phá mới.

Chomsky – Ngôn ngữ và Não thức (03)

Ngôn ngữ và Não Thức

(Language and Mind)

( ← ... tiếp theo  )

Noam Chomsky

 

 

 

 

Ngôn ngữ và não thức

 

Như tôi đã nhắc đến, lý thuyết duy lý về ngôn ngữ, vốn được chứng minh là hết sức giàu hiểu biết và thành tựu, đã phát triển một phần từ sự quan tâm về vấn đề của những não thức khác. Một lượng cố gắng lớn đã được dành cho việc xem xét khả năng của loài vật trong việc tuân theo những mệnh lệnh bằng lời nói, thể hiện trạng thái cảm xúc của chúng, giao tiếp với nhau và ngay cả rõ ràng là hợp tác cho một mục đích chung; tất cả những điều này, người ta lập luận, có thể được giải thích trên “cơ sở cơ học”, như khái niệm này được hiểu vào thời điểm đó như khái niệm này được hiểu khi đó – nghĩa là, qua chức năng của những cơ chế sinh lý vốn người ta có thể hình thành những thuộc tính của phản xạ, điều kiện hóa và củng cố, liên tưởng, v.v. Loài vật không thiếu những cơ quan thích hợp tương ứng, chúng cũng không đơn giản nằm trên một mức thang thấp hơn của “trí thông minh tổng quát” nào đó.

Chomsky – Ngôn ngữ và Não thức (02)

Ngôn ngữ và Não Thức

(Language and Mind)

( ← ... tiếp theo  )

Noam Chomsky

 

 

 

Ngôn ngữ và não thức

 

1

 

Những đóng góp về ngữ học cho việc nghiên cứu não thức: Quá khứ

 

Trong những bài giảng này, tôi muốn tập trung chú ý vào câu hỏi, Việc nghiên cứu ngôn ngữ có thể đóng góp gì cho sự hiểu biết của chúng ta về bản chất con người? Trong thể hiện này hay thể hiện khác, câu hỏi này chạy xuyên qua lịch sử tư tưởng phương Tây. Trong một thời đại đã ít tập trung vào tự thân và những hình ảnh bản thân, và ít phân chia thành những lĩnh vực chuyên môn hơn thời đại của chúng ta, bản chất của ngôn ngữ, những phương diện trong đó ngôn ngữ phản ảnh những tiến trình tâm lý của con người hay định hình dòng chảy và tính chất của suy nghĩ – đây đã là những đề tài để nghiên cứu và giả thuyết của những học giả và những người ngoài giới chuyên môn tài năng với một loạt rộng lớn những sở thích, quan điểm và nền tảng trí thức khác nhau. Và trong thế kỷ 19 và 20, khi Ngữ học, triết học và tâm lý học đã cố gắng, dù không dễ dàng, để tự khẳng định là những ngành riêng biệt, những vấn đề cổ điển về ngôn ngữ và não thức đã liên tục xuất hiện trở lại. Những vấn đề dai dẳng này không chỉ kết nối những lĩnh vực khác biệt này nhưng còn cung cấp cho chúng trọng tâm và ý nghĩa trong những nỗ lực đang diễn ra của chúng. Đã có những dấu hiệu trong mười năm vừa qua rằng sự phân biệt có phần giả tạo giữa những ngành học có thể đi đến một chấm dứt. Không còn coi là vinh dự nữa cho việc mỗi ngành học chứng minh sự độc lập tuyệt đối của nó với những ngành khác, và những quan tâm mới đã xuất hiện, đã làm cho những vấn đề cổ điển được trình bày trong những cách mới lạ và đôi khi những ý tưởng sáng tạo – chẳng hạn như qua lăng kính của khoa học điều khiển học [1] và khoa học truyền thông, và phản lại nội dung của những phát triển trong tâm lý học so sánh và sinh lý vốn thách thức những xác quyết lâu đời và giải phóng trí tưởng tượng khoa học khỏi những xiềng xích nhất định đã trở thành một phần quen thuộc trong môi trường trí thức của chúng ta đến mức gần như vượt ngoài nhận thức. Tất cả điều này là rất đáng khích lệ. Tôi tin rằng tâm lý học nhận thức, đặc biệt là trong lĩnh vực Ngữ học, đang trải qua một giai đoạn hoạt động mới mẻ và năng động chưa từng thấy trong nhiều năm. Một trong những diễn biến đầy hứa hẹn nhất là sự hoài nghi mới này với những hệ thống chính thống trong quá khứ, được kết hợp với sự thừa nhận về những rủi ro của việc hình thành những học thuyết mới khô cứng quá nhanh. Nhận thức này, nếu tiếp tục có thể ngăn chặn việc thiết lập của những giáo điều tẻ nhạt và trì trệ mới.

Chomsky – Ngôn ngữ và Não thức (01)

Ngôn ngữ và Não Thức

(Language and Mind)

(Bản in thứ ba)

 

Noam Chomsky

 

 

 

Lời giới thiệu của nhà xuất bản

 

Đây là bản in thứ ba được chờ đợi từ lâu của tuyển tập gồm những tiểu luận xuất sắc nổi bật về ngôn ngữ và não thức của Chomsky. Sáu chương đầu, nguyên đã xuất bản vào những năm 1960, đã tạo một đóng góp khai phá cho lý thuyết ngôn ngữ. Bản in mới này thêm vào một chương và một lời tựa mới, đem phương pháp nghiên cứu giải quyết thuyết phục có ảnh hưởng quan trọng và sâu rộng của Chomsky trong thế kỷ XXI. Những chương 1–6 trình bày công trình ban đầu của Chomsky về bản chất và sự tiếp nhận ngôn ngữ như một hệ thống sinh học, thừa hưởng di truyền (Ngữ Pháp Phổ Quát), qua những quy luật và nguyên tắc của chúng khiến chúng ta tiếp nhận một kiến thức đã được nhập tâm (ngôn ngữ-I). Trong 50 năm qua, khung cấu trúc khái niệm này đã khơi dậy một bùng nổ của nghiên cứu vào trong một loạt rộng lớn gồm nhiều loại ngôn ngữ và đưa ra một số vấn đề lý thuyết quan trọng. Chương cuối xét lại những vấn đề then chốt, sau khi nhìn lại phương pháp nghiên cứu giải quyết “sinh-ngữ học ’ vốn đã định hướng công trình của Chomsky từ khi bắt đầu cho đến ngày nay, đồng thời nêu lên một số thách thức mới và thích thú với việc nghiên cứu ngôn ngữ và não thức.

 

(Nhà xuất bản Đại học Cambridge, 2002).

 

Chomsky - Ngôn Ngữ và Tư Tưởng (08)

NGÔN NGỮ VÀ TƯ TƯỞNG

(Language and Thought)

 Noam Chomsky

 

 (← ... tiếp theo)

 

PHẦN KẾT LUẬN

 

Giáo sư Noam Chomsky:

[Trước tiên hãy để tôi trả lời] nhận xét của Tiến sĩ Schwartz. Tôi đồng ý với ông về một điều chắc chắn. Tôi nghĩ lịch sử khoa học rất có ích trong việc cố gắng tìm hiểu những gì đang diễn ra ở đây về vấn đề này, và tôi cũng đồng ý với ông về vấn đề “/” trong “não thức/bộ óc”. [1]

 

Tuy nhiên, tôi nghĩ rằng lịch sử khoa học dạy một một gì đó hoàn toàn khác với những gì vốn nhiều nhà sinh học thời nay và đặc biệt là những nhà sinh lý học thần kinh đã rút ra từ đó. Trong thực tế, tôi nghĩ nó dạy điều ngược lại với kết luận vốn họ rút ra từ đó. Tôi không nghĩ họ đang chú ý đến lịch sử khoa học rộng lớn hơn, vì họ như bị mê hoặc với một biến cố cực kỳ hiếm hoi. Cụ thể là, có một trường hợp gần đây về thuyết giản lược thành công, theo như tôi biết, về một trường hợp duy nhất: cụ thể là Crick và Watson. Đúng là Crick và Watson, và Pauling, v.v. đã thành công trong việc đưa ra một giải thích giản lược về những phần lớn sinh học trong những từ ngữ sinh hóa học tương đối đã được biết, hưng điều đó thì cực kỳ hiếm khi xảy ra trong lịch sử khoa học. [2]

Chomsky - Ngôn Ngữ và Tư Tưởng (07)

NGÔN NGỮ VÀ TƯ TƯỞNG

(Language and Thought)

 Noam Chomsky

 (← ... tiếp theo)

 

 THẢO LUẬN

Tiến sĩ Eric Wanner :

Giáo sư Chomsky đã đồng ý giữ lại trả lời của ông cho đến khi thảo luận của cả ba giáo sư tham luận kết thúc. Người thảo luận thứ hai của chúng ta là Giáo sư George Miller của Đại học Princeton.

 

Giáo sư George Miller:

Cảm ơn Eric.

Tôi cho rằng mình là một người rất may mắn vì đã có vinh dự được nghe Noam Chomsky nói gần bốn mươi năm nay. Đó luôn là một kinh nghiệm phong phú bổ ích. Buổi nói chuyện hôm nay đặc trưng cho phong cách của Chomsky, đan cuộn vào nhau một loạt những chủ đề phức tạp trong một cách vừa tế nhị vừa nhã nhặn. Tôi ngần ngại để tách biệt bất kỳ một chủ đề nào vì làm như vậy có thể phá vỡ cấu trúc phức tạp của bài thuyết trình. tuy nhiên có một số điểm đã đặc biệt thu hút sự quan tâm của tôi. Một là lo ngại ngầm nhưng rõ ràng của ông rằng khoa học nhận thức có thể đi chệch hướng. Một kia là lưu ý thận trọng của ông rằng trí thông minh của con người có thể không đủ để trả lời tất cả những câu hỏi vốn chúng ta đặt ra.

Chomsky - Ngôn Ngữ và Tư Tưởng (06)

NGÔN NGỮ VÀ TƯ TƯỞNG

(Language and Thought)

 Noam Chomsky

 

 (← ... tiếp theo...)

 

THẢO LUẬN

 

Ruth Nanda – Anshen, Ph.D., Thành viên của Hàn lâm viện Nghệ thuật Hoàng gia London, thành viên của Hiệp hội Triết học U.S., Hiệp hội Lịch sử Khoa học, Hiệp hội Triết học Quốc tế và Hiệp hội Siêu hình học U.S..

Tiến sĩ Eric Wanner , Chủ tịch Quỹ Russell Sage, Thành phố New York.

Noam Chomsky; Giáo sư Ngôn ngữ học và Triết học; Học viện Kỹ thuật Massachusetts.

Akeel Bilgrami; Giáo sư Triết học, Đại học Columbia.

James Schwartz; Giáo sư Thần kinh – Sinh học, Trường Cao đẳng Y sĩ và Y sĩ giải phẫu, Đại học Columbia.

George A. Miller, Giáo sư Tâm lý học, Đại học Princeton

 

Chomsky - Ngôn Ngữ và Tư Tưởng (05)

NGÔN NGỮ VÀ TƯ TƯỞNG

(Language and Thought)

 Noam Chomsky

 (← ... tiếp theo)

 

Kể từ Charles Sanders Peirce, đã từng có những đề nghị về những yếu tố tiến hóa vốn cho là bảo đảm rằng chúng ta có thể tìm ra sự thật về thế giới, và trước đó có nhiều tin tưởng về phương pháp nghiên cứu giải quyết độc nhất của chúng ta với bản chất của não thức chúng ta và những sản phẩm của chúng. Nhưng những suy đoán như vậy có vẻ vô căn cứ. Tôi nghĩ rằng chúng ta không nên vội vàng bác bỏ suy đoán của Descartes rằng chúng ta có thể không có “đủ trí tuệ thông minh” để thấu hiểu phương diện sáng tạo của việc dùng ngôn ngữ và những loại lựa chọn và hành động tự do khác, mặc dù “chúng ta rất ý thức về ý chí tự do và cảm giác tự chủ vốn có trong suy nghĩ và hành động của chúng ta khiến không có gì chúng ta hiểu rõ ràng và hoàn toàn hơn”, và “sẽ là phi lý khi hoài nghi về những gì chúng ta kinh nghiệm và ý thức như đang hiện có bên trong chính chúng ta” chỉ vì nó nằm ngoài tầm hiểu biết của chúng ta. Điều đó có thể là đúng, phù hợp với bất cứ gì chúng ta biết về thế giới tự nhiên. Nếu chúng ta không thể nghiên cứu giải quyết được về mặt nhận thức những lĩnh vực trung tâm của “tinh thần”, chúng ta sẽ phải tìm hiểu về con người, theo cách tốt nhất có thể được, trong một số cách thức nào đó khác, ngoài việc tìm hiểu theo thuyết tự nhiên.

 

Chomsky - Ngôn Ngữ và Tư Tưởng (04)

 

NGÔN NGỮ VÀ TƯ TƯỞNG

(Language and Thought)

 Noam Chomsky

 (← ... tiếp theo)

 

Tôi nghĩ là có ích để mở rộng hiểu biết lịch sử của chúng ta bằng xem xét “cuộc cách mạng nhận thức đầu tiên”, lý thuyết Descartes về cơ thể và não thức, thay vì chỉ tập trung vào những ý tưởng của Frege sau này. Descartes đưa ra một giải thích sơ lược của thế giới vật chất trong những từ ngữ của “triết học cơ học” [1]; về cơ bản, cái nhìn cho rằng mọi sự vật việc ảnh hưởng lẫn nhau qua tiếp xúc. Ông cố gắng cho thấy rằng trong những từ ngữ này, người ta có thể giải thích mọi sự vật việc trong thế giới vô cơ cũng như phần lớn thế giới hữu cơ, gồm mọi sự vật việc về thực vật và động vật cũng như phần lớn hoạt động của con người, cho đến những yếu tố của cảm giác và nhận thức.

Chomsky - Ngôn Ngữ và Tư Tưởng (03)

NGÔN NGỮ VÀ TƯ TƯỞNG

(Language and Thought)

 Noam Chomsky

 (← ... tiếp theo)

 

 

Nhớ lại rằng Frege đã nói về một “ngôn ngữ hoàn hảo về lôgích”, một ngôn ngữ sẽ cho phép tạo ra “một khoa học phổ thông”. Dummett lập luận rằng ông coi ngôn ngữ tự nhiên không chỉ không hoàn hảo, nhưng ngay cả còn “không mạch lạc trên nguyên tắc”. Nếu vậy, dự án cụ thể của ông sẽ không bị ảnh hưởng bởi bất kỳ cân nhắc nào trong số này. Nhưng chúng ta có thể hỏi nó có liên quan gì đến việc tìm hiểu ngôn ngữ và tư tưởng hay không. Có lẽ rất ít, nhưng những suy nghĩ thẳng thắn của Voltaire có thể là không hoàn toàn bất công, nhưng thích hợp với trường hợp hiện tại.

Chomsky - Ngôn Ngữ và Tư Tưởng (02)

NGÔN NGỮ VÀ TƯ TƯỞNG

(Language and Thought)

 Noam Chomsky

 (← ... tiếp theo)

 

 

 

 

Ngôn Ngữ Và Tư Tưởng [1]

Noam Chomsky

 

Hãy để tôi nhanh chóng nói rõ rằng tôi chỉ có ý định ngắn gọn nhắc đến những chủ đề lớn và phức tạp vốn tựa đề của những nhận xét này đã nêu lên. Những chủ đề có từ thời của những ý tưởng đã được ghi chép sớm nhất và đi sâu vào cốt lõi ý nghĩa bản chất của con người chúng ta. Chúng đã thúc đẩy những điều tra chi tiết và phức tạp, vốn đã gia tăng nhanh chóng trong những năm gần đây. Những lĩnh vực nghiên cứu ngôn ngữ và tư tưởng dựa trên quan sát và kinh nghiệm đã trở nên rất chuyên môn. Khi tôi còn là sinh viên ban cao học, cách đây bốn mươi năm, việc học tất cả những lý thuyết quan trọng về ngôn ngữ học và tâm lý học không là khó khăn lắm; những gì đã hiểu biết được khi đó chỉ là một phần nhỏ của những gì được giảng dạy ngày nay. Cách đây không lâu, mọi giáo sư trong khoa ngôn ngữ học của tôi đều có thể linh động tham dự vào những thảo luận của việc bảo vệ luận án. Những ngày đó đã qua lâu rồi.

Noam Chomsky – Cấu Trúc Của Ngôn Ngữ (04)

CẤU TRÚC CỦA NGÔN NGỮ

(The Architecture Of Language)

Noam Chomsky

 (← ... tiếp theo)

 

 

 

 

  

Về phần vấn đề khó khăn hơn nhiều của những mức độ biểu tả (ngôn ngữ), cũng có những ý kiến khác nhau và những ý tưởng đáng chú ý, nhưng đã được hiểu thì đương nhiên là ít hơn nhiều. Lấy thí dụ, giả định rằng một người tin rằng một diễn đạt của ngôn ngữ tự nhiên thì ghép kết nối với “ngôn ngữ của suy nghĩ” (LOT) [1] . Một số thuộc tính của diễn đạt phải ấn định diễn đạt ngôn ngữ thì ghép kết nối với diễn đạt nào của LOT. Phương diện nào trong cách chúng ta giải thích diễn đạt là phần của khả năng ngôn ngữ, và phương diện nào thuộc về “ngữ nghĩa của LOT”? Có những phỏng đoán, nhưng không có gì nhiều hơn.

Noam Chomsky – Cấu Trúc Của Ngôn Ngữ (03)

CẤU TRÚC CỦA NGÔN NGỮ

(The Architecture Of Language)

 Noam Chomsky

 (← ... tiếp theo)

 

THẢO LUẬN

 

Người xem-nghe được mời đặt câu hỏi và cũng viết, gửi những câu hỏi cho nhanh tiện. Rama Kant Agnihotri, giáo sư ngữ học, khoa trưởng, trường đại học Delhi đã chủ tọa buổi thảo luận. Trò chuyện sau đây diễn ra sau đó.

 

Chomsky (nói với Agnihotri): Tại sao tôi không tự mình đọc những câu hỏi; làm thế, sẽ đơn giản hơn.

Agnihotri : Tôi đang cố phân loại chúng trước đã, nhưng có vẻ như...

Chomsky : Được rồi, ông muốn làm việc đó; hãy làm việc đó.

Agnihotri : Nếu ông có thể trả lời những câu hỏi này trước; Tôi sẽ tiếp tục đưa cho ông thêm nhiều nữa.

Chomsky : Đó là kiểm duyệt, có sự kiểm duyệt đang diễn ra ở đây ! (nói đùa cho vui)