(An Enquiry Concerning the
Principles of Morals)
Tại Sao Hữu ích Làm Hài Lòng.
PHẦN I.
M 5.1, SBN 212-3
Có vẻ như thật tự nhiên khi nghĩ đến việc
ca ngợi những đức hạnh xã hội, vốn chúng ta dành cho hữu ích của chúng, khiến người ta mong
đợi gặp nguyên lý này khắp mọi nơi trong những tác giả đạo đức, như nền tảng
chính cho lý luận và điều tra của họ. Trong đời sống thường
ngày, chúng ta có thể quan sát rằng trường hợp của hữu ích thì luôn luôn được gọi
đến; và đã giả định rằng, không thể có lời ca ngợi nào lớn hơn cho bất kỳ người
nào hơn là phô bày sự hữu ích của người này với công chúng và liệt kê những dịch
vụ vốn người này đã thực hiện cho loài người và xã hội.
Thật là một lời khen ngợi, ngay cả với một hình hài vô tri, nếu sự đều đặn và
thanh lịch của những bộ phận không phá hủy sự phù hợp của nó cho bất kỳ mục
đích hữu ích nào! Và thật là một lời bào chữa thỏa đáng cho bất kỳ sự mất cân đối
hay hình dạng nào, nếu chúng ta có thể cho thấy sự cần thiết của cấu trúc cụ thể
đó cho mục đích dùng đã định! Một con tàu trông đẹp hơn nhìn với một nghệ
sĩ, hay với một người có kỹ năng hàng hải ở mức độ vừa phải, khi mũi tàu rộng và
phình ra so với đuôi tàu, hơn là khi nó được đóng khung với một sự đều đặn hình
học chính xác, trái ngược với tất cả những định luật cơ học. Một tòa nhà, với cửa
ra vào và cửa sổ vuông vức hoàn hảo, thực sự sẽ rất khó coi, gây khó chịu cho mắt nhìn , vì tỷ lệ cứng nhắc như vậy không phù hợp với nhu cầu hoặc hình dáng của
con người mà tòa nhà được thiết kế để phục vụ cho mục
đích đó. Vậy thì có gì lạ khi một người có tập quán và hành vi gây hại cho xã hội,
và nguy hiểm hay tai hại cho bất kỳ ai giao tiếp với người này, vì lý do đó, lại
trở thành đối tượng bị chỉ trích, và truyền tải đến mọi người chứng kiến cảm
giác ghê tởm và oán ghét mạnh mẽ nhất [17].
