Mark Siderits – Đạo Phật như Triết học (09)

Đạo Phật như Triết học

Một Dẫn nhập

Mark Siderits

(←...tiếptheo)

CHƯƠNG BẢY

Sự khởi lên của Mahāyanā

Bây giờ chúng ta quay sang đạo Phật Mahāyanā, giai đoạn thứ ba của ba giai đoạn lớn trong lịch sử của triết học đạo Phật. Trong chương này, chúng ta sẽ xem xét những khái niệm triết học then chốt, qua đó Mahāyanā đã tìm để tự tách nó xa khỏi phong trào Abhidharma. Trong những chương tiếp theo, chúng ta sẽ chú ý xem những khái niệm này được thể hiện thế nào trong ba trường phái lớn của triết học Mahāyanā. Tuy nhiên, phong trào Mahāyanā bao gồm rất nhiều, không chỉ triết học. Nó cũng đại diện cho một chuyển đổi trong sự hiểu biết của đạo Phật thực hành. Và sự chuyển đổi này đã đưa đến những thay đổi trong những xếp đặt thể chế đạo Phật. Cho đến giờ, trong quyển sách này, chúng ta đã nói rất ít về những thể chế đạo Phật và lịch sử của chúng. Nhưng trong trường hợp này sẽ là có ích để bắt đầu với một thảo luận ngắn gọn về sự khởi nguyên của Mahāyanā như một biểu hiện đặc biệt của cái nhìn sâu xa của đạo Phật. Điều này sẽ giúp chúng ta tránh một số nhầm lẫn phổ thông liên quan đến quan hệ giữa Mahāyanā và những hình thức khác của đạo Phật thực hành.

Mark Siderits – Đạo Phật như Triết học (08)

Đạo Phật như Triết học

Một Dẫn nhập

Mark Siderits

(←...tiếp theo)

CHƯƠNG SÁU

Abhidharma: Siêu hình học về những cá thể trống rỗng

Đề tài của chương này là một vận động trong triết học đạo Phật vốn đã lớn dậy từ những gắng sức để diễn giải thành hệ thống những bài giảng của đức Phật. Chúng ta gọi vận động này là ‘Abhidharma’ vì đó là tên của bộ sưu tập những bản văn trình bày những kết quả của những gắng sức đó. Abhidharma là thứ ba trong ba nhóm những bản văn trong tàng kinh điển đạo Phật. Đầu tiên là Sūtta, sưu tập gộp chung tất cả những bài nói chuyện của đức Phật. Thứ hai là Vinaya, trong đó trình bày những quy luật của đời sống tu viện. Những bản văn trong tập hợp thứ nhất và thứ hai được soạn thảo, ít nhất một phần, khoảng gần thời đức Phật. Những bản văn Abhidharma đã đến sau. Chúng phản ảnh những khó khăn vốn những người thực hành đạo Phật đã gặp phải trong khi phân loại giải thích tất cả những đối thể [1] vốn đức Phật đã bàn luận trong những giảng dạy của ngài. Theo thời gian, những khác biệt tế vi đã nổi lên trong những giải quyết đã đề nghị. Những khác biệt này trong sự diễn dịch dẫn đến sự thành hình của nhiều trường phái khác nhau. Nhưng tựu trung, tất cả đều có một tiếp cận chung để diễn dịch những giảng dạy của đức Phật, và đều có một cách suy nghĩa với một thái độ chung của cái nhìn triết học. Trong chương này, chúng ta sẽ xem xét thái độ chung của cái nhìn triết học đó. Chúng ta sẽ cũng nhìn kỹ lưỡng một ít của những bất đồng triết học quan trọng giữa những trường phái của Abhidharma.

Bhikkhu Bodhi – Trao Phẩm Giá Cho Đời Người

Trao Phẩm Giá Cho Đời Người

Giving Dignity to Life

Tỳ kheo Bodhi

Để hỏi – sống với giá trị xứng đáng của con người nghĩa là gì – có thể nghe lạc lõng trong một thời giống như của chúng ta, khi tranh đấu vật vã như điên cuồng lo toan nhu cầu cơm áo hiếm khi cho phép chúng ta được rảnh rỗi để nghĩ ngợi những vấn đề nhọc nhằn như vậy. Nhưng nếu chúng ta ngưng một khoảnh khắc dành cho câu hỏi này một chút suy nghĩ, chúng ta sẽ nhanh chóng nhận rằng nó không chỉ là sự trầm ngâm của một ai đó có quá thừa thì giờ trong tay. Câu hỏi không chỉ chạm tới chính ý nghĩa của cuộc đời chúng ta, nhưng ngay cả đi xa hơn, vượt quá cố gắng tìm kiếm cá nhân lâu dài và khó khăn của chúng ta về ý nghĩa để nhìn sâu vào chính những suối nguồn của văn hóa thời nay. Vì nếu không thể nào để sống với giá trị xứng đáng của con người, khi đó đời người không có chủ đích nào vượt quá phạm vi kinh nghiệm bình thường hoặc đơn thuần vật chất của con người, và trong một trường hợp như vậy, chủ đích duy nhất của chúng ta trong khoảng thời gian ngắn ngủi chúng ta có được tất là giành dựt bất cứ gì với ham hố nhất thời, trước khi những ánh sáng lịm tắt vĩnh viễn. Nhưng nếu chúng ta có thể nhận hiểu được ý nghĩa của việc sống với giá trị xứng đáng của con người, khi đó chúng ta cần xem xét có phải chúng ta thực sự xếp đặt đời sống của chúng ta theo cách chúng ta nên sống, và ngay cả rộng hơn, có phải văn hóa của chúng ta khuyến khích một lối sống với giá trị xứng đáng của con người hay không.

Bhikkhu Bodhi – Hai Khuôn Mặt Của Dhamma

Hai Khuôn Mặt Của Dhamma

(Two Faces of the Dhamma)

Bhikkhu Bodhi

Trong gặp gỡ đầu tiên, đạo Phật thách đố chúng ta như một paradox [1]. Về trí thức, nó xuất hiện như một sự vui sướng lớn của con người có tư tưởng tự do: tỉnh táo, duy thực, không giáo điều, hầu như khoa học trong thái độ và phương pháp của nó. Nhưng nếu chúng ta đi đến tiếp xúc với Dhamma sống động từ bên trong, chúng ta sẽ sớm tìm thấy rằng nó có một mặt khác vốn có vẻ như là phản đề của tất cả những giả định duy lý trước đó của chúng ta. Chúng ta vẫn không gặp những tín điều khô cứng hay những phỏng đoán tùy tiện, nhưng chúng ta có gặp những lý tưởng tôn giáo của lánh đời, chiêm niệm quán tưởng và nhiệt thành kính tín; một cơ thể của những học thuyết liên quan đến những vấn đề vượt trên nhận thức và linh cảm nghi ngờ; và ˗˗ có lẽ gây bối rối nhất ˗˗ một chương trình tu tập trong đó tin tưởng tôn giáo là một đức tính tốt, nghi ngờ như một ngăn trở, rào cản và xiềng xích.

Bhikkhu Bodhi – Hai Kiểu Thức Thực Hành của Vipassana

Hai Kiểu Thức Thực Hành của Vipassana

(Two Styles of Insight Meditation)

Bhikkhu Bodhi

Ngày nay, việc ứng dụng thực hành của Vipassana đã được phổ biến khắp thế giới, tuy nhiên để có được thành tựu này, nó đã trải qua một sự biến dạng tinh tế, không dễ phân tích. Thay vì được dạy như một phần không thể thiếu bên trong của con đường đao Phật, bây giờ nó thường được trình bày như một sự rèn luyện thế tục vốn những quả thành của nó liên quan nhiều với đời sống trần gian hơn với giải thoát khỏi thế gian. Nhiều người thực tập quán tưởng làm chứng cho lợi ích có thể trông thấy mà họ nhận được từ sự thực hành Vipassana, lợi ích gồm từ việc nâng cao hiệu năng làm việc và những quan hệ cá nhân tốt hơn, đến sự an tĩnh sâu xa hơn, từ bi hơn và ý thức nhiều hơn. Tuy nhiên, trong khi những lợi ích như vậy có thể chắc chắn xứng đáng theo đuổi dựa trên giá trị đặc biệt của bản thân chúng, khi xem xét trong riêng lẻ, chúng không phải là mục đích cuối cùng vốn chính đức Phật đã đưa lên như điểm cuối của giảng dạy về tu tập của ngài. Mục đích đó, trong thuật ngữ của những bản kinh, là sự đạt đến nibbāna, sự hủy diệt của tất cả những phiền não ở đây và bây giờ, và sự giải thoát khỏi vòng vô tận của những tái sinh.