Tỳ kheo Bodhi – Chính Niệm Thực Sự Nghĩa Là Gì

Chính Niệm Thực Sự Nghĩa Là Gì

Một Cái Nhìn Từ Kinh Điển

Tỳ kheo Bodhi

Mục đích của bài viết này là để xác định ý nghĩa và chức năng của thiền định chính niệm, dùng như nguồn tài liệu để thăm dò là tạng kinh Pāli, bộ sưu tập hoàn chỉnh lâu đời nhất gồm những bản văn đạo Phật còn tồn tại nguyên vẹn. Chính niệm là thành tố chính trong sự thực hành của satipaṭṭhāna, [1] hệ thống thiền định đạo Phật được biết nhiều nhất. Trong những mô tả về satipaṭṭhāna, hai thuật ngữ không ngừng lập lại: chính niệm (sati) và hiểu rõ ràng (sampajañña). Một hiểu biết về những thuật ngữ này dựa trên những bản kinh thì quan trọng không chỉ từ một góc độ triết học nhưng vì hiểu biết loại như vậy có những liên quan chính yếu trên sự thực hành thật sự của thiền định. Từ sati ban đầu có nghĩa là ‘trí nhớ’, nhưng đức Phật đã gán cho thuật ngữ cổ này một ý nghĩa mới, đã xác định bởi những mục đích của giảng dạy của ngài. Ý nghĩa này, tác giả chủ trương, có thể được định rõ đặc tính tốt nhất là ‘sự nhận thức trong sáng’. Tác giả đặt câu hỏi về giải thích phổ thông về chính niệm như sự ‘chú-ý trơn’ - sự chú ý đơn giản với không gì gắn kèm [2], chỉ ra những vấn đề lẩn quất sau cả hai từ trong diễn đạt này, tác giả là một học giả và tu sĩ đạo Phật, cũng thảo luận vắn tắt về vai trò của sự thấu hiểu rõ ràng (sampajañña) và cho thấy rằng nó phục vụ như một cầu nối giữa chức năng quan sát của chính niệm và sự phát triển của cái nhìn sâu xa. Cuối cùng ông bắt đầu câu hỏi liệu chính niệm có thể là hợp thức hay không khi lấy ra khỏi bối cảnh truyền thống của nó và dùng vào những mục đích thế tục. Ông chủ trương rằng những ứng dụng không-truyền thống như thế của chính niệm đều được chấp nhận, và ngay cả đáng khâm phục, trên nền tảng rằng chúng giúp vào việc làm giảm bớt đau khổ của con người, nhưng tỳ kheo cũng thận trọng chống lại một sự hiểu biết theo lối thu giảm, hạn hẹp về chính niệm, và thúc giục những người nghiên cứu tôn trọng truyền thống tôn giáo vốn là gốc rễ của nó

Lange – Lịch Sử Triết Học Duy Vật (04)

LỊCH SỬ TRIẾT HỌC DUY VẬT

Và Phê Bình về Sự Quan Trọng Hiện nay Của Nó

Friedrich Albert Lange

(1829-1875)

(←... tiếp theo)

CHƯƠNG IV

Tư Tưởng Duy Vật Ở Greece Và Rome Sau Aristotle: Epicurus.

Chúng ta đã thấy trong chương trước, tiến bộ như thế bởi những phản đề – vốn Hegel đã làm rất quan trọng cho việc giải quyết triết học về lịch sử – phải luôn luôn được dựa trên một cái nhìn tổng quát về tất cả những sự kiện trong lịch sử của văn hóa như thế nào. Một khuynh hướng, sau khi lan truyền mạnh mẽ và hoàn toàn thấm nhiễm toàn bộ thời đại của nó, bắt đầu tàn lụi và mất chỗ bám của nó trên những thế hệ mới. Trong khi đó, những sức mạnh mới nảy sinh từ những khuynh hướng khác và những luồng tư tưởng cho đến lúc đó vẫn hoạt động nhưng không nhìn thấy, và việc thích nghi bản thân chúng với tính cách thay đổi của những quốc gia và những nhà nước, đưa ra một khẩu hiệu mới. Một thế hệ kiệt sức chính nó trong việc sản xuất những ý tưởng, giống như đất màu vốn sản xuất cùng một loại cây trồng đã quá lâu; và vụ mùa phong phú nhất luôn luôn nảy sinh từ cánh đồng đã cày sới nhưng không dùng đến.

Lange – Lịch Sử Triết Học Duy Vật (03)

LỊCH SỬ TRIẾT HỌC DUY VẬT

Và Phê Bình về Sự Quan Trọng Hiện nay Của Nó

Friedrich Albert Lange

(1829-1875)

(←... tiếp theo)

CHƯƠNG III.

Phản Ứng Chống Lại Tư tưởng Duy vật Và Tư tưởng Duy cảm: Socrates, Plato, Aristotle.

Khi chúng ta nhìn từ lập trường của một phản ứng chống lại tư tưởng Duy vật và tư tưởng Duy cảm, những sản phẩm đó của luận đoán Hellas, vốn đều thường đã được xem cao nhất và toàn hảo nhất, chúng ta thì trong nguy hiểm của việc xem nhẹ giá trị những sản phẩm này, và của việc phê bình chúng với sự gay gắt đã thường chĩa vào tư tưởng Duy vật. Quả thực, sự cám dỗ thì mạnh, vì ngay khi chúng ta bỏ qua những phương diện khác của cuộc khủng hoảng lớn, chúng ta có ở đây một phản ứng trong nghĩa tồi tệ nhất của thuật ngữ. Nó là một phản ứng trong đó lập trường thấp hơn được nâng đặt trên lập trường cao hơn, sau khi lập trường thấp đã được đẩy lên một cách ý thức và bằng một nỗ lực trí thức thực sự – một sự trấn áp của những khởi đầu của một quan điểm tốt hơn bởi những ý tưởng trong đó những sai lầm cũ của tư tưởng phi-triết học trở lại trong một dạng mới, với thanh thế và sức mạnh mới, nhưng không phải là không với tính cách độc hại cũ của chúng. Tư tưởng Duy vật đã giải thích những hiện tượng tự nhiên bằng những luật tất yếu không thay đổi: phản ứng chống lại đã đưa vào một lý trí thời thượng uốn nắn theo những mô hình con người mặc cả với tất yếu, và như thế đã phá hủy cơ sở của tất cả khoa học tự nhiên bằng khí cụ tiện lợi của sự thay đổi thất thường tùy tiện. [1]

Lange – Lịch Sử Triết Học Duy Vật (02)

LỊCH SỬ TRIẾT HỌC DUY VẬT

Và Phê Bình về Sự Quan Trọng Hiện nay Của Nó

Friedrich Albert Lange

(1829-1875)

(←... tiếp theo)

CHƯƠNG II.

Thuyết Duy Cảm Của Những Nhà Sôphít

Và Thuyết Duy Vật Đạo Đức Của Aristippus.

Những gì chúng ta không rõ chất liệu hoặc vật chất là trong thế giới bên ngoài của tự nhiên, cảm giác là trong sự sống [1] bên trong của con người. Nếu chúng ta tin rằng ý thức có thể hiện hữu (là-có) với không cảm giác, tin tưởng này đến từ một sự nhầm lẫn tế nhị khó thấy. Có thể có được một ý thức rất sống động, vốn bận rộn chính nó với những sự vật việc cao nhất và quan trọng nhất, nhưng đồng thời có những cảm giác của một sức mạnh thuộc giác quan chóng biến mất. Nhưng những cảm giác luôn luôn có đó; và từ những liên hệ của chúng, sự hài hòa hay muốn hài hòa của chúng, đã hình thành những nội dung và ý nghĩa của ý thức; giống đúng như nhà thờ nguy nga thì được xây từ đá thô, hay biểu đồ quan trọng thì gồm những đường vẽ bằng chì nhỏ tinh tường, hay bông hoa từ vật chất đã đươc xắp đặt tổ chức. Như, sau đó, nhà duy vật, sau khi nhìn vào thiên nhiên bên ngoài, tìm ra những dạng thức của sự vật từ những vật chất mà chúng được tạo hợp thành, và với chúng, đặt những nền tảng cho triết lý của ông, như thế người theo Tư tưởng Duy cảm dẫn nhắc toàn bộ của ý thức trở lại với những cảm giác. Thuyết Duy cảm và thuyết Duy vật, do đó, ở dưới đáy đều đồng ý về việc nhấn mạnh vào nội dung trong đối lập để hình thành: câu hỏi khi đó được đặt ra, giải thích thế nào những liên hệ hỗ tương của chúng?

Harari – Khả năng chống đỡ

Khả năng chống đỡ

(21 Bài học cho Thế kỷ 21)

Yuval Noah Harari

(←... tiếp theo)

Phần V

Khả năng chống đỡ

Bạn sống thế nào trong một thời hoang mang, khi những câu chuyện cũ đã xụp đổ và tuy thế không câu chuyện mới nào nổi lên để thay chúng?