Lịch Sử Tự Nhiên Của Tôn Giáo
(The Natural History of Religion)
David Hume
( ← ... tiếp theo )
Tiết. VIII.
Trào Lưu Thay Đổi Của Tin Nhiều Gót Và Tin
Một Gót
N 8.1, Bea 58
Điều đáng chú ý, rằng những nguyên lý của
tôn giáo có một loại trào lưu của thay đổi lên
xuống trong não thức con người, và rằng con người có một khuynh hướng tự
nhiên từ tín ngưỡng sùng bái
thờ linh tượng vươn lên những ý tưởng tin một gót, rồi lại chìm xuống từ tin một gót
đến thờ linh tượng. Giới bình dân ít học, thực ra, nghĩa là tất cả loài người, ngoại trừ một số ít, ngu muội
và không được hướng dẫn, không bao giờ nâng chiêm nghiệm của họ hướng lên vòm
trời cao. Họ cũng không dự vào việc tìm hiểu sâu xa cấu trúc bí ẩn của thực vật hoặc động vật, trong phạm vi khiến họ có thể nhận ra
sự là-có của một trí tuệ tối cao hoặc một quyền năng thần thánh, ban phát trật tự cho mọi phần
của tự nhiên. Họ xem
xét những công
trình đáng ngưỡng phục này trong một cái nhìn hạn hẹp và cá nhân hơn;
thấy rằng hạnh phúc và đau khổ của họ phụ thuộc vào
ảnh hưởng bí mật, và sự đồng thuận không lường trước của những đối tượng bên
ngoài, họ xem xét, với liên tục chú ý, những nguyên nhân chưa biết, chi
phối tất cả những sự kiện tự nhiên này, và phân phối hạnh phúc và đau khổ, may
mắn và bất hạnh, qua sự hoạt động mạnh mẽ nhưng thầm lặng của chúng. Những nguyên nhân chưa biết này
vẫn được gọi đến để được giải thích hay
hỗ trợ mỗi lần xuất hiện; và trong diện mạo tổng quát hay hình ảnh mờ mịt này, là những đối tượng vĩnh cửu của hy vọng và sợ hãi, của mong muốn và lo
lắng của con người. Dần dần, trí tưởng tượng tích cực của con người, không
thoải mái với khái niệm trừu tượng này về những đối tượng, vốn luôn được dùng
liên tục, bắt đầu biến chúng thành cụ thể hơn và khoác lên chúng những hình
dạng phù hợp hơn với khả năng hiểu biết
tự nhiên của nó. Nó tượng trưng cho họ là những sinh vật hữu hình cảm giác được, thông minh, giống như loài người; được thương yêu và thù hận khởi động, và mềm dẻo thuyết phục bằng những tặng vật và những cầu khẩn, bởi những khấn nguyện và hiến tế hy sinh. Do đó có nguồn gốc của tôn giáo: Và thế đó, có nguồn gốc của
thờ linh tượng hay tôn giáo tin nhiều gót.