(The morns are meeker than they were)
Emily Dickinson
Những buổi sáng dịu dàng hơn xưa,
Hạt dẻ trên cây ngả màu nâu sẫm;
Những quả tròn chín căng mọng
Hồng vắng hoa đã xa
thành phố
Cây phong quàng khăn rực rỡ,
Cánh đồng khoác áo đỏ thắm.
Để đừng lạc điệu – trước sắc màu,
tôi sẽ thêm một chút trang sức.
The morns are meeker than they were,
The nuts are getting brown;
The berry's cheek is plumper,
The rose is out of town.
The maple wears a gayer scarf,
The field a scarlet gown.
Lest I should be old – fashioned,
I'll put a trinket on.
Emily Elizabeth Dickinson (1830 –1886)
Lê Dọn Bàn đọc – tạm dịch,
bản nháp thứ nhất
(Sep/2025)
(The mornings are gentler now than they used to be.
The nuts on the trees are turning a deep brown,
and the berries have grown round and full.
The roses have vanished; their season is over.
The maple trees have dressed themselves in bright,
cheerful scarves of color,
and the wide fields wear a glowing scarlet gown.
So that I don’t seem dull or out of fashion beside
such splendor,
I will put on a little ornament of my own.)
(Khi mùa thu đến, buổi
sáng có cảm giác nhẹ nhàng hơn, êm dịu hơn, không còn nồng nàn như mùa hè. Các
loại hạt trên cây chuyển sang màu nâu sẫm, quả mọng đang chín mọng, và hoa hồng
đã biến mất khỏi khu vườn, mùa của chúng đã qua.
Những cây phong dường
như khoác lên mình những tấm khăn choàng rực rỡ của sắc
màu, trong khi những cánh đồng rộng lớn rực rỡ như mặc một chiếc váy đỏ thắm sinh động. Nhìn sự biến đổi này, người viết mỉm cười và quyết định tham dự lễ hội.
Emily nói, nửa đùa nửa thật, rằng nàng cũng
sẽ đeo một món trang sứcnhỏ, để không lạc lõng với nhịp đi của
thiên nhiên rạng rỡ.)
Những buổi sáng dịu dàng hơn
xưa
1.
Bài thơ không tựa
(cũng có khi đặt tên là Thu / Autumn) của Emily Dickinson, thường được biết đến
với câu đầu tiên, “Những buổi sáng dịu dàng hơn xưa” (khoảng năm
1858–1865; xuất bản lần đầu năm 1924), quan sát những chuyển biến lặng lẽ của
mùa thu – hạt dẻ chín, hoa hồng tàn, và lá vàng rực. Chỉ trong tám câu,
Dickinson đã biến những chi tiết tự nhiên này thành một suy ngẫm về sự vô thường
và giá trị của sự sống thực trong khoảnh khắc trọn vẹn của hiện tại, thể hiện tài
năng kết hợp hình ảnh sống động với nội dung triết học tự nhiên.
2
“The morns are
meeker than they were” của
Emily Dickinson không chỉ là một bức phác họa duyên dáng về phong cảnh mùa thu
– nhưng còn là một sự chiêm nghiệm rạng rỡ về cái đẹp phù du trong đời người. Chỉ trong tám dòng thơ, bà đã nắm bắt được bản
chất của mùa thu, thể hiện nó không chỉ là một suy tàn nhưng là một chuyển
mình, và mời gọi chúng ta đón nhận sự giao mùa này với một
nhận thức nhẹ nhàng.
Bài thơ mở đầu bằng những
quan sát lặng lẽ. Buổi sáng giờ đây dịu dàng hơn, bớt gay gắt hơn mùa hè. Xung
quanh chúng ta, thiên nhiên báo hiệu mùa đi và đến: hạt cứng lại thành vỏ nâu, quả chín căng
mọng, và hoa hồng lặng lẽ tàn rụng, mùa của chúng đã kết thúc. Chín muồi và lụi
tàn diễn ra song song, nhắc nhở chúng ta về sự gắn bó mật thiết giữa
phong phú và mất mát không thể
tách rời của sự sống.
Nhưng cái đẹp của mùa
thu không chỉ nằm ở những hồi kết. Cây phong khoác lên mình “một chiếc khăn
choàng rực rỡ hơn”, và những cánh đồng rực rỡ như khoác lên mình “một chiếc áo đỏ
thắm”. Ngay cả trong tàn
phai, vẫn ngời sáng cái đẹp rực rỡ
– một nhắc nhở rằng tự thân vô thường cũng mang theo kỳ
diệu.
Rồi, trong hai
câu kết, Dickinson bước vào khung cảnh với một cử chỉ riêng:
Để
trông không lạc điệu trước sắc mùa,
tôi
sẽ trang sức thêm một chút.
Đọc lên, câu thơ
như một mỉm cười hóm hỉnh. Nhưng ẩn sau dí dỏm ấy là một nhận thức sâu xa; nếu
thế giới có thể thay áo mới, thì con người người cũng vậy. Thay vì cưỡng
lại dòng chảy thời gian, Dickinson
hòa mình vào nó, không níu kéo những gì đã qua cũng không mong đợi những gì sắp đến. Cử chỉ này vừa
là sự chấp nhận thay đổi vừa là một sự hiện diện của tỉnh
thức – Emily đón nhận mùa như nó vốn là – có,
hoàn toàn nhận thức được cái đẹp thoáng qua của nó.
Trong bài thơ này,
vang vọng trên nhiều cung bậc cảm xúc. Nó phản ánh tư
tưởng Khắc kỷ hòa hợp với quy luật vận hành của tự nhiên, sự tôn vinh của chủ
nghĩa Nhân văn đối với những thú vui phù du của cuộc sống, và sự đón nhận lãng
mạn dành cho phản ứng cá nhân trước thế giới tự nhiên. Đồng thời, nó thể hiện một cảm thức Thiền
tông: sự phong phú của đời sống được tìm thấy trong hiện tại – ánh sáng dịu
nhẹ của buổi sáng, trái cây chín mọng, bông hồng tàn úa – những kinh
nghiệm trọn vẹn, không kháng cự hay bám víu. “Món 'trang sức nhỏ' của Dickinson
không chỉ là chi tiết vô tư; nó trở thành biểu tượng của một sự chú tâm
thanh thản. Khi quyết định đeo thêm chút trang sức,
tác giả thể hiện một nhận thức tỉnh táo về khoảnh khắc
hiện tại – một sự chấp nhận cuộc sống đúng như nó là, với tất cả sự mong
manh của nó. Như vậy, nó trở thành một suy ngẫm thầm lặng,
chứng tỏ rằng sự tỉnh thức và an vui nhẹ nhàng có thể cùng tồn tại ngay giữa
dòng chảy của biến đổi.
Những gì mở ra như một bản phác họa nhẹ nhàng, ngẫu hứng về
mùa thu, thực ra lại là một chiêm nghiệm về những biểu hiện của vô thường. Rực rỡ của mùa thu rồi sẽ tàn tạ – những hạt chín sẽ rụng,
những quả mọng sẽ héo, những lá vàng sẽ bay hết – nhưng chính sự ngắn ngủi này lại làm nên giá
trị của mùa thu. Bài thơ của Dickinson trở thành lời mời gọi
dừng lại, để nhận và đón cái đẹp thoáng qua. Nó dạy rằng ngọt ngào của
cuộc đời không thể tách khỏi sự phù du của nó, và phản ứng
tư nhiên trước sự thay đổi không phải là u buồn
hay sự kháng cự, nhưng là nhận thức, chấp nhận và an nhiên thầm lặng.
Lê Dọn Bàn tạm dịch – bản nháp thứ nhất
(Thu/2025)
http://chuyendaudau.blogspot.com/
http://chuyendaudau.wordpress.com
