Hume – Một Điều Tra Về Những Nguyên Lý của Đạo Đức (05)

 Một Điều Tra Về Những Nguyên Lý của Đạo Đức

(An Enquiry Concerning the Principles of Morals)

 David Hume

( ← ... tiếp theo )

 

MỤC III.

Về Công Lý.

PHẦN II.

 

M 3.22, SBN 192

Nếu chúng ta xem xét những luật lệ cụ thể, vốn công lý được định hướng và tài sản được xác định; chúng ta sẽ vẫn đi đến cùng một kết luận. Tiện ích của loài người là đối tượng duy nhất của tất cả những luật lệ và quy định này. Không chỉ cần thiết cho hòa bình và phúc lợi của xã hội, tài sản của con người phải được phân biệt; vốn những quy luật chúng ta tuân theo khi phân biệt luôn là những quy luật được thiết kế tốt nhất để thúc đẩy phúc lợi xã hội.

Hume – Một Điều Tra Về Những Khả Năng Nhận Thức Của Con Người (01)

Một Điều Tra Về Những Khả Năng Nhận Thức Của Con Người

(An Enquiry concerning Human Understanding)

David Hume

 

 

Một Điều Tra Về Những Khả Năng Nhận Thức Của Con Người

 

Ghi Chú Của Người Biên Tập

 

Những gì hiện được biết như Enquiry đầu tiên của Hume đã được Andrew Millar, một nhà xuất bản sách nổi tiếng ở phố The Strand, London, xuất bản lần đầu tiên, vào năm 1748, dưới nhan đề Philosophical Essays Concerning Human Understanding./ Những Luận Văn Triết Học Về Khả năng Hiểu Biết Của Con Người. Nó được mô tả trong My Own Life / Đời Tôi như là một bản viết lại của “phần đầu tiên” của A Treatise of Human Nature / Một Chuyên Luận Về Bản Chất Con Người (1739-40), dù nó không giới hạn ở những chủ đề từ Treatise Quyển 1: Tiết 8 dài “ Of Liberty and Necessity / Về tự do và sự tất yếu” viết lại Treatise 2.3.1-2 (và kết hợp T 1.3.12.5 thành E 8.13), trong khi Tiết 11 và 12, Miracles / về Phép lạ và Design Argument / Luận chứng thiết kế, trước không có. Có lẽ tốt nhất nên coi nó như một bản trình bày cốt lõi – và một số ứng dụng nổi bật hơn – của nhận thức học quy nạp và siêu hình học về nhân quả của Hume: trái tim của triết học lý thuyết của ông. Do đó, nó trình bày chi tiết những gì vốn Tóm tắt mô tả là “Luận cứ Chính” của Treatise, đồng thời thêm vào một chú tâm rõ ràng vào những chủ đề tôn giáo (vốn Hume đã xóa khỏi Treatise vì lý do thận trọng). Dù ngắn hơn nhiều so với Treatise, và bỏ qua hầu hết những chi tiết về tâm lý học liên tưởng (thí dụ như những thảo luận về tin tưởng, xác suất và thế giới bên ngoài), Enquiry mở rộng những thảo luận triết học trung tâm về suy luận quy nạp (Tiết 4), ý chí tự do (Tiết 8) và thuyết hoài nghi (Tiết 12), đồng thời trau chuốt đáng kể cách giải quyết tương quan nhân quả (Tiết 7). Do đó, đây là nguồn không thể thiếu cho nhận thức học và siêu hình học của Hume, dù hầu hết những học giả có khuynh hướng bỏ qua yêu cầu của chính Hume – được nêu trong “Thông báo” năm 1775 – rằng Enquiry nên được coi (cùng với những tác phẩm khác trong bản in cuối cùng của Essays và Treatise Tập 2) như phát biểu chính thức, gần nhất với “những tình cảm và nguyên lý triết học” trưởng thành của ông, do đó thay thế cho Treatise.

Hume – Một Điều Tra Về Những Nguyên Lý của Đạo Đức (04)

Một Điều Tra Về Những Nguyên Lý của Đạo Đức

(An Enquiry Concerning the Principles of Morals)

 David Hume

 

( ← ... tiếp theo )

 

 

MỤC III.

 

Về Công Lý.

 

PHẦN I.

M 3.1, SBN 183

RẰNG Công Lý có ích cho xã hội, và do đó, ít nhất một phần giá trị của nó phải xuất phát từ cân nhắc đó, thì việc chứng minh điều này sẽ là một công việc thừa thãi. Nhưng rằng lợi ích công cộng [1] là nguồn gốc duy nhất của công lý, và rằng những suy ngẫm về những hậu quả có lợi của đức tính này là nền tảng duy nhất cho giá trị của nó; luận điểm này, vì tế nhị và quan trọng hơn, sẽ xứng đáng được chúng ta xem xét và nghiên cứu kỹ lưỡng.

Hume – Một Điều Tra Về Những Nguyên Lý của Đạo Đức (03)

Một Điều Tra Về Những Nguyên Lý của Đạo Đức

(An Enquiry Concerning the Principles of Morals)

David Hume

( ← ... tiếp theo )

 

  

MỤC II.

 

Về Lòng Từ thiện.

 

PHẦN I.

M 2.1, SBN 176

Có lẽ, việc chứng minh rằng những tình cảm dịu dàng và từ thiện hơn đều đáng quí trọng, có thể được coi là một công việc thừa thãi – vì bất cứ nơi nào những tình cảm như vậy xuất hiện, chúng đều tự nhiên giành được sự tán thành và thiện cảm tích cực của mọi người. Những nhãn hiệu mô tả như hòa đồng, tốt bụng, nhân đạo, nhân từ, biết ơn, thân thiện, hào hiệp, từ thiện, và những từ khác tương tự, có trong mọi ngôn ngữ và được dùng rộng rãi để biểu thị loại công đức cao quý nhất vốn bản chất con người có thể đạt đến được. Khi những đặc điểm đáng ngưỡng mộ này được tìm thấy kết hợp với dòng dõi cao quý, quyền lực đáng kể hay tài năng đặc biệt – và khi chúng được thể hiện trong sự cai trị khôn ngoan hay trong việc cung cấp những chỉ dẫn có ích cho loài người – chúng dường như nâng những người sở hữu chúng lên, vượt khỏi bản chất bình thường của con người, đưa họ, ở một mức độ nào đó, đến gần hơn với thần thánh. Ngược lại, ngay cả khả năng to lớn, lòng dũng cảm không sợ hãi, hay thành công vang dội cũng chẳng làm được gì hơn ngoài việc khơi dậy sự ghen tị hay phẫn nộ của công chúng. Nhưng một khi một người được ca ngợi không chỉ vì sự vĩ đại mà còn vì lòng nhân đạo và từ thiện – khi đời sống của họ thể hiện rõ ràng những tấm gương về sự dịu dàng, lòng trắc ẩn hay tình thân thiện – thì ngay cả sự đố kỵ cũng im bặt, hay thay vào đó hòa vào tiếng reo hò của công chúng và những hoan nghênh nồng nhiệt.

Hume – Một Điều Tra Về Những Nguyên Lý của Đạo Đức (02)

Một Điều Tra Về Những Nguyên Lý của Đạo Đức

(An Enquiry Concerning the Principles of Morals)

 David Hume 

( ← ... tiếp theo )

 

 

Một Điều Tra Về Những Nguyên Lý Của Đạo Đức. [1]

 

Mục Lục

 

Mục 1. Về Những Nguyên Lý Tổng Quát Của Đạo Đức (1751, 1777)

Mục 2. Về lòng Từ thiện (1751, 1777)

Mục 3. Về Công lý (1751, 1777)

Mục 4. Về Xã hội Chính trị (1751, 1777)

Mục 5. Tại Sao Tiện Ích Làm Hài Lòng (1751, 1777)

Mục 6. Về những phẩm chất có ích cho bản thân (1751, 1777)

Mục 7. Về những phẩm chất trực tiếp làm chúng ta dễ chịu (1751, 1777)

Mục 8. Về những phẩm chất trực tiếp làm người khác dễ chịu (1751, 1777)

Mục 9. Kết luận (1751, 1777)