Barbara
Jacques Prévert (1900 - 1977)
Nhớ không em, Barbara
Mưa đang không ngớt xuống Brest ngày hôm đó
Và em vừa bước vừa mỉm cười
Tươi vui rạng rỡ mừng xối sả
Dưới mưa
Nhớ không em Barbara
Đang mưa xuống Brest không ngớt
Em đang mỉm cười
Và tôi, tôi cũng cười cùng nụ cười
Nhớ không em Barbara
Em – người tôi không biết
Em – người không biết tôi
Nhớ không em
Dẫu vậy, nhớ không em, chính ngày hôm ấy
Không quên
Một người đàn ông đang trú mưa dưới mái
Và chàng kêu vang tên em
Barbara
Và em chạy đến chàng dưới mưa
vui rạng rỡ mừng xối xả
Và em ném mình vào tay chàng
Nhớ điều ấy không em – Barbara
Và đừng giận nếu tôi gọi em bằng em
Tôi gọi bằng em với tất cả mọi người tôi yêu
Ngay cả khi tôi nhìn thấy họ chỉ được một lần
Tôi gọi em hay chàng với tất cả mọi người yêu nhau
Ngay cả khi tôi không biết họ
Nhớ không em Barbara
Đừng quên
Mưa ngọt ngào và hạnh phúc đó
Trên khuôn mặt hạnh phúc của em
Trên thành phố này hạnh phúc đó
Mưa đó trên biển này
trên nhà kho súng đạn hải quân
Trên con tàu Ouessant
Ô Barbara
Chiến tranh ngu xuẩn biết bao
em bây giờ ra sao
Dưới trận mưa sắt thép đó
của lửa máu
Và người ghì ôm em trong vòng tay
yêu thương
Chàng có chết, mất tích hay vẫn còn sống
Ô Barbara
Trời mưa xuống Brest không ngừng
Cũng như đã mưa khi trước
Nhưng không còn giống nữa và tất cả đã chìm sâu
Đó là một trận mưa tang tóc, khủng khiếp và tan hoang
Cũng chẳng còn là một cơn bão
của sắt thép và máu
Tất cả đơn giản chỉ những đám mây
Chúng chết như những con chó
Những con chó biến mất
Cùng nước trôi qua Brest
Và sẽ thối rữa ở xa
Xa lắm, rất xa Brest
Nơi không gì còn lại.
(Nha Trang Apr/2018)
Rappelle-toi Barbara
Il pleuvait sans cesse sur Brest ce jour-là
Et tu marchais souriante
Epanouie ravie ruisselante
Sous la pluie
Rappelle-toi Barbara
Il pleuvait sans cesse sur Brest
Et je t'ai croisée rue de Siam
Tu souriais
Et moi je souriais de même
Rappelle-toi Barbara
Toi que je ne connaissais pas
Toi qui ne me connaissais pas
Rappelle-toi
Rappelle-toi quand meme ce jour-là
N'oublie pas
Un homme sous un porche s'abritait
Et il a crié ton nom
Barbara
Et tu as couru vers lui sous la pluie
Ruisselante ravie épanouie
Et tu t'es jetée dans ses bras
Rappelle-toi cela Barbara
Et ne m'en veux pas si je te tutoie
Je dis tu à tous ceux que j'aime
Meme si je ne les ai vus qu'une seule fois
Je dis tu à tous ceux qui s'aiment
Même si je ne les connais pas
Rappelle-toi Barbara
N'oublie pas
Cette pluie sage et heureuse
Sur ton visage heureux
Sur cette ville heureuse
Cette pluie sur la mer
Sur l'arsénal
Sur le bateau d'Ouessant
Oh Barbara
Quelle connerie la guerre
Qu'es-tu devenue maintenant
Sous cette pluie de fer
De feu d'acier de sang
Et celui qui te serrait dans ses bras
Amoureusement
Est-il mort disparu ou bien encore vivant
Oh Barbara
Il pleut sans cesse sur Brest
Comme il pleuvait avant
Mais ce n'est plus pareil et tout est abimé
C'est une pluie de deuil terrible et desolée
Ce n'est même plus l'orage
De fer d'acier de sang
Tout simplement des nuages
Qui crèvent comme des chiens
Des chiens qui disparaissent
Au fil de l'eau sur Brest
Et vont pourrir au loin
Au loin très loin de Brest
Dont il ne reste rien.
Jacques Prévert (1900-1977)
(Paroles- 1946)
1.
Jacques Prévert (1900 -1977). Lúc còn sống, người ta thường chê ông viết thơ quá bình dị (như văn xuôi!) Ngày nay, người ta lại coi ông như một trong những nhà thơ lớn nhất của France, thế kỷ XX. Thơ ông được sùng mộ và vinh dự xuất bản trong sưu tập La Pléiade. Paroles, gồm những bài viết trong khoảng 1930-1944, là một trong những tập thơ của thời đó được đọc nhiều nhất. Hai bài Barbara và Les Feuilles mortes đều được soạn thành ca khúc, có lẽ vì thế chúng thêm nổi tiếng hơn. Brest, thành phố nhỏ vùng Breton, France, trong những năm 1940-1944, này, là nơi Germany đặt căn cứ chính cho đoàn tàu ngầm của họ trên biển Atlantic trong Thế chiến II, nên không quân Đồng Minh oanh tạc dữ dội. Sau 165 trận mưa bom; Brest hoàn toàn tan tành, chỉ ba tòa nhà còn đứng vững.
2.
Chiến tranh chấm dứt, hoà bình trở lại giữa hoang tàn và đổ nát. Câu chuyện loại như thế đã xảy ra nhiều lần ở nhiều nơi, nhiều thời. Ở Brest đó, không còn mưa bom, hết khói đen ngang trời, ngày nay chỉ những đám mây trên thành phố, với tác giả chúng có phần vô vị tẻ nhạt. Một câu chuyện loại như thế là chuyện cũ, rất cũ, từng và sẽ còn được kể lại nhiều, quá nhiều – thêm nữa, tầm thường vì nghe đã quen – nhưng còn lại gì trong những người sống xót – và những người trẻ yêu nhau trước thời chinh chiến?
Với Prevert, còn lại gì đó chìm sâu giữa hoang vắng, ông không nói những cảnh vật, nhưng những cõi lòng? Rất xa đây, cõi ấy không còn lại gì cả - Au loin très loin ... dont il ne reste rien.
3.
Prevert nói cho nhẹ lòng – những chuyện rất riêng tư, rất tầm thường – sau những chấn động lịch sử dù thành hay bại, thương đau hay hào hùng. Sau khôn xiết những cực đoan đã xảy ra, tốt lẫn xấu nhưng đều bất thường của chiến tranh, nhiều người ước quên đi tất cả, mong chỉ nhớ những gì tầm thường đó của bình thường ngày trước. Nhớ lại để sống lại – Sống lại những khuôn mặt không quen, một cơn mưa tình cờ; nhớ vẩn vơ rồi thầm thì những gì thường ít ai khác hiểu – Barbara là ‘nói’ để vơi tiếc thương, nguôi dằn vặt nào đó của chiến tranh, Barbara là catharsis của Prevert.
Chìm sâu và hoang vắng, vết thương không lành, như mỗi chúng ta sau cuộc chiến đó, âm thầm mang đến cuối đời, đến chốn ...
không gì còn lại.
Lê Dọn Bàn, tạm dịch – bản nháp thứ nhất.
(Jul/2018)
