Nghĩ tưởng

Nghĩ tưởng

Charles Baudelaire

Recueillement

Hãy ngoan, em Đau Buồn ơi, em giữ cho yên,

Em vời Chiều lại, chiều xuống, chiều đây:

Một bầu mịt mờ phủ trùm thành phố,

Đem đến kẻ này bình an, kẻ kia lo lắng.

Khi đám tử sinh nhân bội phần hư xấu,

Lạc Thú quất roi, kẻ hành quyết ấy vô ơn,

Đi hái lấy những ăn năn trong hội vui nô lệ,

Em Đau Buồn ơi, đưa tay anh nắm, em đến đây,

Rời xa chúng. Cúi xem những Năm Dài yểu mệnh,

Trên ban công của trời cao, trong áo dài dầu dãi;

Đáy nước sâu hiện hình Tiếc Hận mỉm cười;

Mặt trời chết ngủ dưới một vòng cung,

Và, như tấm vải liệm dài kéo mãi về Đông,

Lắng nghe, em yêu, nghe Đêm dịu dàng đang bước.

Charles Baudelaire (1821-1867)

(Les fleurs du mal)

(Recueillement

Sois sage, ô ma Douleur, et tiens-toi plus tranquille,

Tu réclamais le Soir; il descend; le voici:

Une atmosphère obscure enveloppe la ville,

Aux uns portant la paix, aux autres le souci.

Pendant que des mortels la multitude vile,

Sous le fouet du Plaisir, ce bourreau sans merci,

Va cueillir des remords dans la fête servile,

Ma Douleur, donne-moi la main; viens par ici,

Loin d'eux. Vois se pencher les défuntes Années,

Sur les balcons du ciel, en robes surannées;

Surgir du fond des eaux le Regret souriant;

Le Soleil moribond s'endormir sous une arche,

Et, comme un long linceul traînant à l'Orient,

Entends, ma chère, entends la douce Nuit qui marche.)

Charles Baudelaire

(Les fleurs du mal)




Lời người dịch

1.

Cuối cùng, chỉ còn Buồn Đau ở bên mình mãi mãi, phải chăng nhờ Buồn đau nên đó đây còn nhặt nhạnh và biết được những niềm vui – nhưng nhìn lại xem – dưới phố kia - những quá độ Lạc thú luôn được mùa những ăn năn hối hận.

Cuối cùng – finalement - bay trên bài thơ, như chiều bay trên phố đang tối, như đêm bay trên chiều.

Và như những năm tháng yểu mệnh trên cao kia đang nhìn xuống - có “ăn năn ” (remords) đã thành “tiếc hận” (regret). Những cắn rứt (remorsus) đớn đau đã thành buồn phiền – đáy nước sâu đã thanh lọc tẩy rửa chúng - thấy không? - chúng hiện ra với mỉm cười.

Cái chết đã không đe dọa hãi hùng, chỉ như mặt trời đi ngủ.

Cuối cùng - Nhìn hết quá khứ như một lần từ giã, thấy không - những khăn áo tang thương bạc màu năm tháng.

Cuối cùng là chiều xuống, ngày chết theo mặt trời, đêm theo đến dịu dàng

Có thể vào một giấc ngủ để không tỉnh dậy nữa

Giấc cuối cùng, tay nắm Buồn Đau - Em Đau Buồn ơi, đưa tay anh nắm, em đến đây

Nắm tay ấy là cuối cùng, buồn đau ở lại trần gian

Cuối cùng - l'obscurité complète, les plaisirs, la douleur s'évanouiront dans un long rêve éternel

Cuối cùng thật gần gũi như tiếng Đêm bước quanh đây

Cuối cùng không một ngày - nhưng một đời.

Toàn bài sonnet là sự trở về,

một ritardando vào Đêm,

đến cái Chết - finalement,

cuối cùng.

2.

Nợ bạn – và đây Recueillement của Baudelaire, “Sur les balcons du ciel, en robes surannées” và “les défuntes Années” – thôi cứ gọi là “áo dài dầu dãi” từ những tháng “năm yểu mệnh” của chúng ta.

(mới như sáng hôm qua - chúng ta còn cãi nhau trong lớp học - áo dài là “áo dài” sao dịch là “robe”! - nhớ không)

Gọi chúng về, chiêu hồn chiều đang xuống,

mặt trời đang chết,

thành phố chưa lên đèn.

O saisons, ô châteaux,

Quelle ame est sans défauts?

Lại Rimbeau, quá khứ đó còn nghẹn ngào đồng vọng mãi – “có mảnh lòng nào không sai lỡ…”

Chẳng qua chỉ là lịch sử một thời đã đẩy đưa chúng ta vào những mê lộ.

Và những oan trái.

Vẫn còn Đêm đang bước về

“entends la douce Nuit qui marche”

Cảm ơn Baudelaire

June/2010

LêDọnBàn

Recueillement - đọc:

(đọc:Gilles-Claude Thériault; tranh:Rembrandt,le philosophe en méditation (c 1640); nhạc: Frédéric Chopin, sonate pour violoncelle et piano, opus 65, 3ème mouvement (extrait) interprété par Chopin Spotlight.)

_____________________________________

Charles Baudelaire được xem như đứng đầu trường phái thơ Tượng TrưngPháp, ông được Rimbeau gọi ông là “le premier voyant” – “ le roi des poètes”, và các nhà thơ nổi tiếng trong nhóm như Paul Verlaine, Mallarmé, cũng ngưỡng mộ và không tiếc lời tuyên xưng ông. 

Đời ngắn ngủi, Baudelaire cũng là hình ảnh của những nghệ sĩ trụy lạc (ở Anh và Pháp - thế kỷ 19), ngập ngụa gần trọn đời mình trong khổ đau và xấu tật, lăn lộn trong những nhà điếm Paris. Làm bạn với thuốc phiện, nhục dục, ma thuật để săn tìm những cảm giác mới lạ.

Bài Correspondances sau đây - xem như tuyên ngôn cho nhóm thơ Tượng Trưng này – nhưng tôi thấy bài trên gần gũi và cảm động hơn.

Correspondances

La Nature est un temple où de vivants piliers 

Laissent parfois sortir de confuses paroles; 

L'homme y passe à travers des forêts de symboles 

Qui l'observent avec des regards familiers.

Comme de longs échos qui de loin se confondent 

Dans une ténébreuse et profonde unité, 

Vaste comme la nuit et comme la clarté, 

Les parfums, les couleurs et les sons se répondent.

II est des parfums frais comme des chairs d'enfants, 

Doux comme les hautbois, verts comme les prairies, 

— Et d'autres, corrompus, riches et triomphants,

Ayant l'expansion des choses infinies, 

Comme l'ambre, le musc, le benjoin et l'encens, 

Qui chantent les transports de l'esprit et des sens.

Charles Baudelaire

Tạm dịch:

Những tương ứng

Đất trời như miếu đền những cột kèo sống động

Đôi lúc thốt ra những lời đầy huyền hoặc ẩn ngôn;

Con người qua đó như qua rừng ký hiệu

Dõi nhìn người những ánh mắt thân quen.

Như những tiếng vọng vang từ xa quyến trộn

Trong một trọn toàn sâu thẳm và đen dày,

Bao la như đêm tối, mênh mông như sáng ngày,

Những hương, những sắc, và những màu vang động.

Là những hương trinh tựa da thịt trẻ thơ,

Trầm dịu như tiếng ô boa, xanh như đồng cỏ,

- và bao thứ khác, phá hư , dẫy đầy và đắc thắng,

trải đến vô cùng muôn điều bất tận,

Như hổ phách, xạ hương, trầm quí và nhựa thơm,

Chúng hát lừng ngất ngây tinh thần và cảm giác.

Charles Baudelaire