Ngôn ngữ và Não Thức
(Language and Mind)
(
← ... tiếp theo )
Noam Chomsky
Chương 1
Những đóng góp của ngữ học cho
việc nghiên cứu não thức: Quá khứ
Trong những
bài giảng này, tôi muốn tập trung chú ý vào câu hỏi, Việc nghiên cứu ngôn ngữ
có thể đóng góp gì cho sự hiểu biết của chúng ta về bản chất con người? Trong biểu
hiện này hay biểu hiện khác, câu hỏi này len lỏi xuyên qua tư tưởng phương Tây.
Trong một thời đại con người ít hướng nội hơn và ít tập trung vào việc phân
chia kiến thức thành những lĩnh vực riêng lẻ, tách biệt hơn thời đại chúng
ta, bản chất của ngôn ngữ, những phương
diện trong đó ngôn ngữ phản ảnh những tiến trình tâm lý của con người
hay định hình dòng chảy và tính chất của suy nghĩ – đây đã là những đề tài để
nghiên cứu và giả thuyết của những học giả và những tài năng ngoài giới chuyên
môn với một loạt rộng lớn về những sở thích, quan điểm và nền tảng trí thức
khác nhau. Và trong thế kỷ 19 và 20, khi ngữ học, triết học và tâm lý học đã cố
gắng, dù không dễ dàng, để tự khẳng định là những ngành riêng biệt, những vấn
đề cổ điển về ngôn ngữ và não thức đã liên tục xuất hiện trở lại. Những vấn đề
dai dẳng này không chỉ kết nối những lĩnh vực khác biệt này nhưng còn cung cấp
cho chúng trọng tâm và ý nghĩa trong những nỗ lực đang diễn ra của chúng. Đã có
những dấu hiệu trong mười năm vừa qua rằng sự phân biệt có phần giả tạo giữa
những ngành học có thể đi đến một chấm dứt. Không còn coi là vinh dự nữa cho
việc mỗi ngành học chứng minh sự độc lập tuyệt đối của nó với những ngành khác,
và những quan tâm mới đã xuất hiện, đã làm cho những vấn đề cổ điển được trình
bày trong những cách mới lạ và đôi khi những ý tưởng sáng tạo – chẳng hạn như
qua lăng kính của khoa học điều khiển học và khoa học
truyền thông, và trên nền tảng của những phát triển trong tâm lý học so sánh và
tâm-sinh lý học vốn thách
thức những xác quyết lâu đời và giải phóng trí tưởng tượng khoa học khỏi những
xiềng xích nhất định, đã trở thành quá quen thuộc như một phần của môi trường
trí thức của chúng ta đến mức gần như vượt khỏi nhận biết. Tất cả điều này là
rất đáng khích lệ. Tôi tin rằng có một ý hướng
hoạt động và đổi mới lớn hơn và sôi động hơn trong tâm lý học nhận thức
ngày nay – đặc biệt là trong lĩnh vực chuyên môn của ngữ
học – so với những
gì chúng ta đã thấy trong nhiều năm. Một trong những diễn biến hứa hẹn nhất của
sự phát triển này là sự hiện diện của một sự hoài nghi lành mạnh đối với những
giáo điều chính thống được thiết lập trong quá khứ gần đây. Sự hoài nghi này đi
kèm với nhận thức sắc bén về những rủi ro từ việc rơi quá nhanh vào những hệ
thống tư tưởng khô cứng mới hay những chắc chắn mới đã chấp nhận vội vã. Nếu nhận
thức này có thể duy trì, nó có thể ngăn chặn sự xuất hiện của những giáo điều
ngột ngạt mới, cản trở sự tiến bộ trí thức.
