Wednesday, July 30, 2014

Plato – The Symposium (02)

Tiệc Rượu

The Symposium (Συμποσίον)
Plato (Πλάτων, Plátōn, 428/427– 348/347 TCN)

(tiếp theo)






(Bài ngợi ca (enkomion) Ái tình, thứ nhất của Phaedrus)
(178a)

Tất cả họ đều đồng ý với Socrates, và ép Phaedrus bắt đầu. Dĩ nhiên, Aristodemus không thể nhớ chính xác những gì mọi người nói, và bản thân tôi không nhớ tất cả mọi điều ông nói với tôi. Nhưng tôi sẽ kể cho bạn biết những gì ông ta nhớ được nhất, và những gì tôi xem là những điểm quan trọng nhất.
Như tôi đã nói, ông ta cho biết Phaedrus nói đầu tiên, bắt đầu, ít hoặc nhiều hơn, như thế này:

Erôs là một vị gót lớn, tuyệt diệu với những vị gót và con người trong nhiều cách, và thần kỳ nhất tất cả là cách ông ra đời. Chúng ta vinh danh ông như một trong những gót cổ nhất, và bằng chứng của niên đại rất xưa của ông là điều này: không chỗ nào trong thơ hay thần thoại nói đến cha mẹ của ông. Theo Hesiod, đầu tiên được sinh ra là Chaos,

 ... Nhưng sau đó đến
Đất-ngực-mở-rộng, mãi mãi chỗ an toàn cho tất cả,
Và Erôs. [1]

Và Acusilaus đồng ý với Hesiod: sau Chaos đến GaeaErôs [2], hai vị này. Và Parmenides kể về khởi đầu này:

Gót đầu tiên của tất cả [nàng] tạo lập là Erôs. [3]

Tất cả mọi phe đều đồng ý, sau đó, rằng Erôs là một trong những vị gót xưa nhất. Như thế, ông cho chúng ta những phúc lợi lớn nhất. Tôi không thể nói có tốt đẹp nào lớn hơn với một người nào đó từ thời trai trẻ, hơn là một người yêu dịu dàng, hay đối với một người yêu, hơn là một cậu trai trẻ để yêu. Có một dẫn dắt nhất định nào đó mỗi người cần cho suốt cuộc đời mình, nếu người ấy sống vui mạnh hạnh phúc; và không gì truyền thụ dẫn dắt này – không họ hàng với cao sang, không tiếng tăm với tập thể, không sự giàu có – không gì truyền thụ hướng dẫn cũng khéo như ái tình. Tôi muốn nói đến hướng dẫn nào đây? Tôi muốn nói về một xúc cảm xấu hổ khi hành động đáng hổ thẹn, và một xúc cảm tự hào khi hành động tốt đẹp. Không có những điều này, không gì tốt đẹp hay tuyệt vời có thể hoàn thành, nơi công cộng hay chốn riêng tư.

Những gì tôi nói là thế này: nếu một người trong tình ái bị tìm thấy làm điều gì đó đáng xấu hổ, hoặc chấp nhận đối xử đáng xấu hổ, vì ông là một kẻ hèn nhát và không làm một chống trả nào, sau đó sẽ không gì đem cho ông ta đau đớn hơn là bị nhìn dưới con mắt của cậu trai trẻ ông yêu – thậm chí không bằng bị cha ông, hoặc đồng đội của ông xét nhìn. Chúng ta thấy một điều tương tự cũng trong cậu trai trẻ được ông ta yêu, rằng cậu này thì đặc biệt bị xấu hổ trước người yêu của mình khi cậu bị bắt gặp trong một gì đó đáng xấu hổ. Giá như có được một cách để bắt đầu lập một thành phố, hoặc dựng một đội quân, chỉ gồm những người yêu và những cậu trai trẻ họ yêu! Chúng sẽ là những hệ thống tập thể xã hội tốt nhất có thể có được, vì những người này sẽ kiềm chế để tránh tất cả những gì là đáng xấu hổ, và tìm danh dự trong mắt nhìn của nhau [4]. Thậm chí chỉ một vài của những tập thể đó, bên nhau trong chiến trận, sẽ chinh phục toàn thế giới, tôi sẽ nói. Vì một người trong tình ái, sẽ không bao giờ để cho người yêu của mình, trước tất cả mọi người, thấy ông ta bỏ hàng ngũ, hoặc buông vũ khí. Ông thà chết một ngàn lần chết! Và đối với việc bỏ cậu trai trẻ lại đằng sau, hay không đến tiếp cứu cậu ta trong nguy hiểm – tại sao, không ai nêu sự quá cơ bản rằng Ái tình đích thực lại không thể truyền cảm hứng cho ông ta với can đảm, và làm cho ông ta cũng dũng cảm như nếu ông đã bẩm sinh là một anh hùng. Khi Homer nói một gót phà “thở hơi sức” vào một vài những anh hùng, đây là quà tặng thực của Erôs với mỗi người tình.[5]

Thêm nữa, không ai sẽ chết cho bạn, chỉ trừ một người tình, và một người tình sẽ làm điều này ngay cả khi người ấy là một phụ nữ. Alcestis là bằng chứng với mọi người trong xứ Greece rằng những gì tôi nói là sự thật [6]. Chỉ có nàng đã sẵn sàng để chết thay vào chỗ của chồng, mặc dù cha và mẹ của người chồng vẫn còn sống. Vì ái tình của mình, nàng đã đi quá xa, hơn cả tình cảm của cha lẫn mẹ chồng trong gia đình chồng, khiến nàng đã làm cho họ trông giống như những người dưng nước lã, như thể con trai của những người này thuộc về họ chỉ bằng tên họ. Và khi nàng đã làm điều này, hành vi của nàng chấn động tất cả mọi người, ngay cả những vị gót, vì quá cao thượng. Những vị gót đã rất hân hoan, trên thực tế, họ đã ban cho nàng giải thưởng họ dành cho chỉ một số ít, chọn từ đám đông của những anh hùng cao thượng – họ đã gửi hồn nàng trở lại từ cõi chết. Như các bạn có thể thấy, sự can đảm nhiệt thành của ái tình chiếm được những vinh dự cao nhất từ những vị gót.

Orpheus, con của Oeagrus, tuy nhiên, từ (cõi chết của) Hades, những vị gót đã không hài lòng, gửi trả về mặt đất, sau khi cho ông thấy chỉ một bóng ma của người phụ nữ ông đã đến tìm. Họ đã không giao cho ông bản thân người phụ nữ, vì họ đã nghĩ ông thì mềm yếu (ông, sau tất cả, chỉ là một người chơi đàn cithara) và đã không dám chết như Alcestis cho Ái tình, nhưng đã xoay sở để, vẫn sống, vào tận cõi chết của Hades. Vì vậy, họ đã trừng phạt ông vì điều đó, và làm ông phải chết dưới tay những phụ nữ” [7].

Vinh dự họ đã ban cho Achilles là một nội dung khác. Họ đã gửi ông tới Quần đảo Blest, vì ông đã dám sẵn sàng bảo vệ, Patroclus, người yêu của mình, và trả thù cho ông này, ngay cả sau khi Achilles đã được mẹ mình cho biết rằng ông sẽ chết nếu ông giết Hector, nhưng nếu ông đã chọn làm khác thế, ông đã hồi hương, và đã chấm dứt đời mình như một lão già. Thay vào đó, ông chọn để chết vì Patroclus, và hơn thế nữa, ông đã làm điều đó cho một người đã sống gần hết đời. Những vị gót đã rất hân hoan trước điều này, dĩ nhiên, và đã cho ông vinh dự đặc biệt, vì ông đã làm quá nhiều, cho người yêu mình. Aeschylus nói điều vô nghĩa khi ông tuyên bố Achilles là người-yêu [8]; ông đẹp hơn Patroclus, đẹp hơn tất cả những anh hùng, và vẫn còn chưa có râu quai nón. Ngoài ra, ông còn trẻ hơn nhiều, như Homer nói. [9]

Sự thật, là những vị gót tôn vinh đức hạnh là cao nhất khi nó thuộc về Ái tình. Họ thán phục và vui mừng nhiều hơn, tuy nhiên, và hào phóng hơn với một người được-yêu là người trân quí người yêu của mình, hơn là với một người yêu là người trân quí cậu trai trẻ mình yêu. Một người yêu thì giống thần thánh hơn so với cậu trai trẻ của ông, các bạn thấy đó, vì ông có được cảm hứng từ một vị gót. Đó là lý do tại sao họ đã cho Achilles một vinh dự cao hơn Alcestis, và đã gửi ông tới Quần đảo Blest. [10]

Thế nên, tôi nói gót Ái tình, Erôs là vị gót cổ xưa nhất của những vị gót, vị gót được tôn vinh nhất, và vị quyền năng mạnh mẽ nhất trong việc giúp đỡ con người đạt đức hạnh và sự phước lành, dù họ còn sống hay đã qua đời.


(Bài ngợi ca Ái tình thứ nhì của Pausanias)
(180c)

Đó là, nhiều hoặc ít, những gì Phaedrus đã nói theo như Aristodemus. Có nhiều bài phát biểu khác tiếp sau đó, mà ông không thể nhớ được nhiều cho lắm. Nên, ông bỏ qua chúng, và đã đi thẳng đến phát biểu của Pausanias.

Phaedrus (Pausanias bắt đầu), tôi không hoàn toàn chắc rằng chủ đề của chúng ta đã được xác định rõ ràng. Việc được giao cho chúng ta thì đơn giản – nói lời khen ngợi Erôs. Việc này đã là xuông xẻ, nếu Ái tình tự nó đã cũng là đơn giản, nhưng thực sự, có hai bản tính của gót Ái tình. Khi nhìn điều này, có thể là điều hay hơn để bắt đầu bằng làm rõ ràng bản tính nào của gót Ái tình chúng ta sẽ khen ngợi. Vậy, hãy để tôi gắng đặt thảo luận của chúng ta về lại đúng đường, và giải thích phải nên ca ngợi bản tính nào của Erôs. Sau đó, tôi sẽ đem đến ông sự ca ngợi xứng đáng, như ông là vị gót đó.

Một điều mọi người đều biết, rằng ErôsAphrodite thì không thể tách rời được. Do đó, nếu Aphrodite đã là một gót nữ duy nhất, cũng có thể đã có chỉ một Erôs duy nhất; nhưng, vì thực sự có đến hai gót nữ của tên gọi đó, nên cũng có hai bản tính của Erôs. Tôi không nghĩ rằng các bạn sẽ không đồng ý với tôi về (sự kiện chúng ta có) hai gót nữ, phải không? Một là vị gót lớn tuổi hơn, mồ côi mẹ, con gái của Uranus, gót của bầu trời: nàng được biết với tên là Urania, hay Aphrodite của Vòm Trời. Gót nữ kia thì trẻ tuổi hơn, là con gái của Zeus và Dione: tên của nàng là Pandemos, hoặc Aphrodite Thông thường. Do đó, nó dẫn đến là có một Ái tình Thông thường cũng như một Ái tình Siêu phàm, tùy vào gót nữ nào là đối ứng của Erôs.[11] Và mặc dù, dĩ nhiên, tất cả những vị gót phải được ca ngợi, chúng ta vẫn phải cố gắng để giữ hai vị gót này phân biệt. [12]

Lý do cho điều này áp dụng cùng một cách với tất cả mọi loại của hành động: khi bản thân nó được xem xét, không có hành động nào là tốt hay xấu, danh dự hay hổ thẹn. Lấy thí dụ, trường hợp của chúng ta. Chúng ta đã có một chọn lựa giữa việc uống rượu, ca hát, hay có một trò chuyện. Bây giờ, trong bản thân nó, không một nào trong số này là tốt hơn một bất kỳ nào khác: nó thành ra tốt xấu thế nào thì phụ thuộc hoàn toàn vào cách nó được thực hiện. Nếu nó được làm đúng cách và danh dự, nó hóa ra là danh dự; nếu nó được làm không đúng cách, nó là xấu hổ đáng khinh. Và điểm nhấn mạnh của tôi là nguyên tắc này áp dụng đúng như thế vào tư cách trong ái tình: Erôs thì không trong bản thân là cao quý và xứng với khen ngợi; điều đó tùy thuộc vào việc những tình cảm mà Erôs tạo nên trong chúng ta, liệu chúng có là cao thượng hay không.

Bây giờ, Erôs của Aphrodite Thông thường thì bản thân ông thực sự phổ biến [13]. Đúng như thế, ông tấn công bất cứ nơi nào ông có cơ hội. Điều này, dĩ nhiên, là ái tình được kẻ dung tục cảm nhận, là người gắn bó với phụ nữ không kém hơn với một chú bé, với thân xác nhiều hơn với hồn người, và với những bạn tình kém thông minh nhất, vì tất cả họ quan tâm là hoàn thành hành vi tình dục. Cho dù họ làm điều đó với danh dự hay không thì không là điều bận tâm. Đó là lý do tại sao họ làm bất cứ gì họ gặp đi đến với họ, đôi khi tốt, đôi khi xấu; và xấu hay tốt thì chỉ ngẫu nhiên với mục đích của họ. Vì Erôs (Pandemus) làm họ xúc động, thuộc về một gót nữ trẻ hơn nhiều, là người, qua dòng dõi cha mẹ của nàng, hưởng phần về bản chất của hai phái, cả nữ lẫn nam.

Tương phản điều này với Erôs của Aphrodite Siêu phàm. Gót nữ này, có dòng dõi từ phái nam thuần khiết (do vậy, ái tình này là với những chàng trai), thì có phần lớn tuổi hơn, và do đó thoát khỏi sự cuồng bạo tình dục [14] của tuổi trẻ. Đó là tại sao ai là người được hứng khởi từ Erôs của nàng, đã bị phái nam thu hút: họ tìm thấy lạc thú trong những gì có bản chất mạnh mẽ hơn và thông minh trí tuệ hơn. Nhưng, ngay cả trong nhóm được những chú bé xinh trai thu hút, một số đã thuần tuý chỉ được Ái tình Siêu phàm này làm xúc động; là những người không yêu mê những chú bé trai; nhưng họ chuộng những thiếu niên lớn tuổi hơn, những thiếu niên trên má đã cho thấy những dấu vết đầu tiên của râu quai nón – một dấu hiệu rằng họ đã bắt đầu hình thành não thức của riêng họ [15]. Tôi quả quyết rằng một người rơi vào đắm say tình ái với một người nam trẻ thuộc tuổi này, thường sẵn sàng chia sẻ mọi sự vật việc với người mình yêu – ông thì háo hức, trong thực tế, để dành hết phần đời mình còn lại với cậu ta. Ông chắc chắn không nhằm mục đích lừa dối cậu ta – không tận dụng lợi thế của ông với cậu trai tơ, trong khi cậu này vẫn còn trẻ và thiếu kinh nghiệm, và khi đó, không phơi bày cậu trai với chế nhạo, để vội vàng tiếp tục chạy sang một người nào đó khác.

Sự thực, cần nên có một luật cấm quan hệ tình ái với những chú bé. Nếu không vì gì khác, tất cả thời giờ và công sức này sẽ không bị phí phạm vào một sự theo đuổi không chắc chắn loại giống như vậy – và điều gì là không chắc chắn hơn, nếu so với liệu không biết một chú bé đặc biệt nào đó, cuối cùng có làm nên được một gì đó từ chính mình hay không, về thể chất hoặc tinh thần? Những người tốt, dĩ nhiên, là sẵn sàng để làm một luật như thế này cho chính họ, nhưng còn những người yêu khác đó, những người dung tục, cần sự kiềm chế từ bên ngoài. Chỉ vì đúng lý do này, chúng ta đã đặt tất cả những trở ngại pháp lý có thể có được trước sự quyến rũ của họ với những vợ và con gái chúng ta. Những người yêu dung tục này là những người đã mang lại cho Ái tình một tai tiếng xấu như vậy, khiến một số đã đi quá xa về phần tuyên xưng rằng nhận bất kỳ một người nam nào làm người tình thì trong bản thân nó là điếm nhục. Sẽ có bất kỳ một ai làm tuyên bố này hay không, nếu người ấy đã không nghĩ đến những người yêu dung tục là vội vàng ra sao, và do đó bất công như thế nào với những người được yêu của họ? Vì không gì làm đúng cách và thuận hợp với những phong tục của chúng ta lại từng bao giờ gây phản bác chính đáng loại giống như vậy.

Tôi nên chỉ ra, tuy nhiên, rằng mặc dù phong tục liên quan đến Ái tình trong hầu hết những thành phố là đơn giản và dễ hiểu, ở đây tại Athens (và ở Sparta cũng thế) chúng thì phức tạp đến nổi bật. Ở những nơi mà tại đó, mọi người đều còn chưa biết nói năng cho thành câu kệ, như Elis hoặc Boeotia, truyền thống thẳng tuột chấp nhận có lấy một người yêu trong mọi trường hợp. Không ai ở đó, già hay trẻ, từng bao giờ xem điều đó đáng xấu hổ. Lý do, tôi nghi ngờ, đó là, là những người ăn nói kém cỏi, họ muốn tránh cho mình sự rắc rối của việc phải đem cho ra những lý do và những lập luận tán trợ cho chuyện ghép đôi thành lứa của họ.

Ngược lại, ở những nơi như Ionia [16] và hầu hết những phần khác của đế quốc Persia, sự việc có một người yêu thì luôn luôn được coi là đáng hổ thẹn. Đế quốc Persia là tuyệt đối; đó là lý do tại sao nó lên án Ái tình, cũng như triết học, và thể thao [17]. Nó là không tốt cho những người cầm quyền nếu dân chúng họ cai trị ôm ấp những tham vọng cho bản thân riêng họ, hoặc hình thành những kết buộc chặt chẽ của tình bạn với nhau. Rằng những điều này đích xác là những ảnh hưởng của triết học, thể thao, và đặc biệt là của Ái tình, là một bài học mà những bạo chúa của Athens đã học trực tiếp từ kinh nghiệm của chính họ: Không phải là triều đại của họ đã đi đến một kết thúc tối tăm vì những kết buộc hợp nhất Harmodius và Aristogiton trong ái tình và giao cảm? [18]

Như thế, các bạn có thể thấy rằng sự thẳng tuột lên án Ái tình phơi mở cho thấy thèm khát quyền lực trong những nhà lãnh đạo, và hèn nhát trong những người bị cai trị, trong khi sự đồng thuận bừa bãi không phân biệt chứng thực cho sự cùn đụt và ngu dốt nói chung.

Những phong tục của chúng ta, trong đó, như tôi đã nói, để hiểu thì đều khó khăn hơn nhiều, cũng đều cao siêu hơn nhiều. Nhớ lại, ví dụ, rằng chúng ta xem là vinh dự hơn để tuyên bố ái tình của mình chứ không phải để giữ nó như một bí mật, đặc biệt là nếu bạn trong yêu đương với một người trẻ tuổi thuộc gia đình tên tuổi và thành đạt, ngay cả khi anh ta không phải tất cả là tuấn tú. Cũng nhớ lại rằng một người yêu thì được khuyến khích trong mọi cách có thể có được; điều này có nghĩa rằng những gì người ấy làm thì không bị xem là đáng xấu hổ. Ngược lại, chinh phục người yêu lại được xem là cao thượng, và thất bại thì xấu hổ. Và về phần những nỗ lực trong chinh phục, phong tục của chúng ta thì ca ngợi những người tình cho những hành vi hoàn toàn phi thường – quá phi thường, trên thực tế, rằng nếu họ thực hiện chúng cho bất kỳ mục đích dù bất cứ gì nào khác, họ sẽ gặt được những khinh miệt sâu xa nhất. Giả sử, ví dụ, rằng nhằm đảm bảo tiền bạc, hoặc một chức vị công quyền, hoặc bất kỳ lợi ích thiết thực nào khác từ một người khác, một người sẵn sàng làm những gì những người yêu làm cho những người họ yêu. Hãy tưởng tượng rằng, khi thúc đẩy lời cầu đôi lứa của mình, ông đã đi đến quì giữa công chúng đang nhìn, và van cầu một cách bẽ mặt thảm hại nhất; rằng ông đã thề tất cả mọi loại thề thốt, rằng ông đã trải qua đêm chầu chực ở thềm cửa nhà người khác; rằng ông đã lo lắng để mạng lại những phục dịch, ngay cả một nô lệ sẽ từ chối – vâng, các bạn có thể chắc chắn rằng tất cả mọi người, những kẻ thù của ông không kém những bạn bè của ông, sẽ đứng cản đường ông. Những kẻ thù của ông sẽ cười nhạo thân phận nô bộc xu nịnh của ông, trong khi những bạn bè của ông, xấu hổ dùm cho ông, sẽ cố gắng tất cả mọi điều để đưa ông ta trở lại với ý thức tỉnh táo của ông. Nhưng hãy mặc một người tình hành động trong bất cứ một nào trong những cách này, và ngay lập tức tất cả mọi người sẽ nói anh chàng mới dễ thương quyến rũ làm sao! Không lỗi nào gắn với hành vi của anh ta: phong tục đối xử với nó hoàn toàn trước đến sau như quý phái cao thượng. Và có điều ngay cả còn đáng chú ý hơn, ít nhất là theo sự khôn ngoan phổ biến, là những vị gót sẽ tha thứ cho một người tình ngay cả khi phản bội những lời hứa của mình – lời hứa của một người tình, người xứ sở chúng ta nói, là không có lời hứa nào hết tất cả [19]. Sự tự do đã được đem cho người tình, từ cả gót lẫn con người, theo phong tục của chúng ta, thì bao la.

Theo quan điểm của tất cả điều này, các bạn có thể cũng kết luận rằng trong thành phố của chúng ta, chúng ta xem khao khát của người tình và sự sẵn sàng để đáp ứng nó, như là những điều cao quý nhất trên thế gian. Mặt khác, khi các bạn nhớ lại rằng người cha thuê những tuỳ tùng [20] cho con trai của họ, ngay khi chúng đến tuổi, đủ để là quyến rũ thu hút, và rằng nhiệm vụ chính của một tuỳ tùng là để ngăn chặn bất kỳ sự tiếp xúc nào giữa người mình chăm nom và những bạn đôi lứa của anh ta; khi các bạn nhớ lại cách không thương tiếc thế nào những người bạn của một cậu bé trêu chọc cậu ta, nếu họ bắt gặp cậu ta trong việc đó, và mạnh mẽ thế nào những người lớn tuổi đồng ý, và thậm chí khuyến khích loại chế nhạo giống vậy – khi các bạn đem tất cả điều này vào ghi nhận, các bạn buộc phải để đi đến kết luận rằng chúng ta, những người Athens xem những hành vi, thuộc loại ứng xử giống vậy, là điều đáng xấu hổ nhất trên thế giới.

Theo ý kiến ​​của tôi, tuy nhiên, thực tế của vấn đề là thế này. Như tôi đã nói trước đó, ái tình, giống như mọi sự vật việc khác, phức tạp: được xem xét chỉ đơn giản trong chính nó, nó thì không là vinh dự cũng chẳng là điếm nhục – tính cách của nó phụ thuộc hoàn toàn vào hành vi ứng xử nó gây nên. Đem bản thân mình cho một người xấu xa, một cách thấp hèn, thì hành vi thực sự đáng hổ thẹn; Ngược lại, nó hoàn toàn là vinh dự đem bản thân mình, một cách cao thượng, cho một người đúng phải. Bây giờ, các bạn có thể muốn biết những ai được kể là thấp hèn trong bối cảnh này. Tôi sẽ nói với các bạn: đó là người yêu tầm thường, thô tục, những người yêu thân xác con người chứ không phải hồn người, người có tình yêu thì buộc với tư thái không-bất-biến, vì những gì người ấy yêu thì chính nó là có thể thay đổi và không-yên. Thời điểm khi thân xác không còn nở rộ, “ông cất cánh và bay xa” [21], những lời hứa và lời thề của người ấy tan tác sau lưng người ấy. Thật là khác biệt chừng nào với điều này là của một người, là người yêu loại đúng của nhân cách, và là người vẫn giữ mãi người tình của mình xuốt đời, gắn liền với người ấy như một gì đó vốn là vĩnh viễn.

Bây giờ chúng ta có thể nhìn thấy điểm quan trọng của những phong tục chúng ta: chúng được thiết lập với ý định tách hạt lúa mì khỏi vỏ trấu, ái tình chính đáng khỏi thấp hèn. Đó là lý do tại sao chúng ta làm tất cả mọi thứ chúng ta có thể, để làm nó cũng dễ dàng cũng như có thể được, cho những người yêu để thúc ép lời cầu đôi lứa của họ, và cũng khó khăn như cũng có thể có được, cho những người trẻ tuổi để tuân thủ; nó giống như một thi đấu, một loại xét nghiệm để xác định xem với mỗi người thuộc về loại nào. Điều này giải thích thêm hai sự kiện: Thứ nhất, tại sao chúng ta xem nó đáng xấu hổ để nhân nhượng quá nhanh: khoảng thời gian trôi qua trong chính nó cung cấp một thử nghiệm tốt trong những vấn đề này. Thứ hai, tại sao chúng ta cũng xem nó là xấu hổ với một người bị quyến rũ bởi tiền bạc, hay quyền lực chính trị, hoặc vì ông ta cúi đầu khiếp nhược trước ngược đãi, và sẽ không chịu đựng được nó, hay vì một khi ông đã nếm thử những lợi ích của giàu có và quyền lực, ông sẽ không vượt lên trên chúng. Không một nào trong những lợi ích này là vững bền, hoặc vĩnh viễn, ngoài thực tế là không có tình cảm đích thực nào có thể khả dĩ dựa trên chúng.

Phong tục của chúng ta, sau đó, đem cho chỉ một cách danh dự trong sự nhận một người làm một người tình. Ngoài sự nhìn nhận rằng sự tùng phục hoàn toàn và sẵn sàng với những mong muốn của người yêu của mình, thì không là nô lệ cũng không đáng khiển trách, chúng ta cho phép rằng có một – và chỉ một – lý do thêm nữa cho sự một người sẵn sàng tự làm đối tượng cho một người khác vốn cũng ngang tầm nằm trên sự khiển trách: đó là sự nhận làm đối tượng vì lợi ích của đức hạnh. Nếu một ai đó quyết định tự đặt mình dưới sự tuỳ ý sử dụng của một người khác, vì ông ta nghĩ rằng điều này sẽ làm cho ông tốt hơn trong khôn ngoan hoặc trong bất kỳ một phần nào khác của đức hạnh, chúng ta chấp nhận sự khuất phục tự nguyện của ông: chúng ta xem nó không hổ thẹn cũng không nô lệ. Cả hai nguyên tắc này – nghĩa là, cả nguyên tắc chi phối thái độ đúng đắn đối với người yêu của người trẻ tuổi, và nguyên tắc chi phối tình yêu của sự khôn ngoan và đức hạnh nói chung – phải được kết hợp nếu một người trẻ thì chấp nhận một người yêu trong một cách thức danh dự. Khi một người yêu lớn tuổi hơn và một người trẻ tuổi tìm đến nhau, và mỗi người tuân theo nguyên tắc phù hợp với người ấy – khi người yêu nhận ra rằng ông là chính đáng trong thực hiện bất cứ gì cho một người yêu, là người ban cho ông yêu mến biệt đãi, và khi người trẻ tuổi hiểu rằng anh ta là chính đáng trong thực hiện bất kỳ dịch vụ nào cho một người yêu, là người có thể làm cho anh ta khôn ngoan và đạo đức – và khi người yêu thì có thể giúp người trẻ trở nên khôn ngoan hơn và tốt hơn, và khi người trẻ thì háo hức mong được giảng dạy và được người yêu của mình cải thiện  – khi đó, và chỉ sau đó, khi hai nguyên lý này hoàn toàn trùng hợp, thì nó là danh dự mãi mãi cho một người trẻ tuổi để nhận có một người yêu.

Chỉ trong trường hợp này, chúng ta nên để ý, là nó không bao giờ là hổ thẹn khi bị lừa gạt; trong mọi trường hợp khác, nó là đáng hổ thẹn nhục nhã, cả hai cho người lừa dối và người bị người này lừa dối. Giả sử, ví dụ, rằng ai đó nghĩ rằng người yêu của mình thì giàu có và chấp nhận người ấy vì tiền của người ấy; hành động của ai đó sẽ không là kém bất kỳ xấu hổ nào nếu nó quay ra rằng người ấy đã bị lừa dối và người yêu của anh ta là một người nghèo sau cùng tất cả. Đối với con người trẻ tuổi đã cho thấy rồi bản thân là loại người sẽ làm bất cứ gì vì tiền – và đó là gì xa cách với danh dự. Tương tự như vậy, giả sử một người nào đó có một người yêu trong tin tưởng sai lầm rằng người yêu này là một người tốt, và có khả năng làm bản thân anh ta tốt hơn, khi trong thực tế người này là khủng khiếp, hoàn toàn thiếu đức hạnh; ngay cả như vậy, nó là cao thượng cho anh để đã bị lừa dối. Bởi anh ta cũng thế, đã chứng tỏ một gì đó về bản thân: rằng anh là loại người sẽ làm bất cứ gì vì lợi ích của đức hạnh – và còn gì có thể là danh dự nhiều hơn thế? Nó dẫn đến, do đó, rằng thua nhượng với người yêu của bạn vì lợi ích của đức hạnh thì cao thượng đáng kính, bất kể kết quả. Và điều này, dĩ nhiên, là Ái tình Siêu phàm của gót gót nữ trên vòm trời. Giá trị của Ái tình với thành phố nói chung và cho những công dân là không lượng được, vì ông buộc người yêu và người tình của mình đều như nhau, để làm đức hạnh thành một quan tâm trung tâm. Tất cả những hình thức khác của ái tình thuộc về gót nữ của ái tình tầm thường.

Phaedrus, tôi e rằng ứng khẩu vội vàng này sẽ phải xem như đóng góp của tôi về chủ đề Ái tình.

Khi Pausanias cuối cùng đi đến dừng nói (tôi đã học được loại hình thức khéo léo này từ những nhà tu từ học thông minh của chúng ta), đó là đến phiên của Aristophanes, theo như Aristodemus. Nhưng ông này đang chịu một ca thật tệ hại của bệnh nấc cụt – ông đã có thể quấn nhồi mình thêm lần nữa, mặc dù, dĩ nhiên, nó có thể là bất cứ gì – rằng thực hiện một bài phát biểu đã hoàn toàn ngoài câu hỏi. Vì vậy, ông quay sang nhà y sĩ, Eryximachus, là người đứng hàng kế tiếp ông, và nói với ông này:
“Eryximachus, điều là tuỳ vào bạn – như thế nó cũng sẽ tốt hơn. Hãy chữa bệnh cho tôi, hay lấy phiên của tôi”.
“Thực ra” Eryximachus trả lời: “Tôi sẽ làm cả hai. Tôi sẽ lấy phiên của bạn – bạn có thể nói thế chỗ của tôi ngay khi nào bạn cảm thấy khoẻ hơn – và tôi cũng chữa bạn khỏi. Trong khi tôi đang nói phát biểu của tôi, bạn nên nín hơi thở của mình cho thật lâu đến mức như có thể làm được. Điều này may ra cũng có thể loại hết những nấc cụt của bạn. Nếu nó không thành công, cách chữa trị tốt nhất là súc miệng trước sau thật kỹ lưỡng. Và nếu ngay cả điều này không có hiệu quả, vậy làm nhột mũi bạn với một lông vũ. Một hoặc hai hắt hơi sẽ làm khỏi, ngay cả trường hợp dai dẳng nhất”.
“Càng sớm bao nhiêu, bạn bắt đầu nói, càng tốt bấy nhiêu” Aristophanes nói. “Tôi sẽ theo những hướng dẫn của bạn, từng chữ một”.
Khi đó, đây là bài ​​phát biểu của Eryximachus:


(Bài ngợi ca Ái tình thứ ba, của Eryximachus)
(186a)

Pausanias đã đem vào giới thiệu một suy nghĩ cân nhắc rất quyết định trong bài nói chuyện của ông, dù theo ý kiến tôi, ông đã không phát triển nó đầy đủ. Vậy, để tôi cố gắng mang lập luận của ông đến kết luận lôgích của nó. Sự phân biệt của ông giữa hai hình thái của Erôs, quả thực với tôi xem dường rất hữu ích. Nhưng nếu tôi đã học một bài học duy nhất từ lĩnh vực của tôi, khoa học y học, nó là Ái tình không xảy ra chỉ trong hồn người; nó thì không đơn giản là sự thu hút chúng ta cảm thấy hướng đến cái đẹp con người: nó là một hiện tượng rộng lớn đáng kể hơn. Nó chắc chắn diễn ra trong vương quốc những động vật, và thậm chí cả trong thế giới những thực vật. Trong thực tế, nó diễn ra khắp mọi nơi trong vũ trụ. Erôs là một vị gót có tầm quan trọng lớn nhất: ông chi phối tất cả mọi sự vật việc đã xảy ra, không chỉ trong lĩnh vực con người, mà cũng còn ở lĩnh vực của những vị gót.

Hãy để tôi bắt đầu với vài nhận xét liên quan đến y học – Tôi hy vọng các bạn sẽ tha thứ chỗ tự hào của tôi đem cho nghề nghiệp riêng của mình. Điểm quan trọng là chính thể xác chúng ta biểu hiện hai hình thái của Erôs. Hãy xem xét ngắn ngủi về sự khác biệt được đánh dấu, sự khác nhau căn bản, giữa những thể chất khoẻ mạnh và bệnh tật, và thực tế là những đối tượng không giống nhau mong muốn và yêu thương những đối tượng vốn chính chúng thì không giống nhau. Như thế, Ái tình thể hiện trong khỏe mạnh về cơ bản thì khác biệt với Ái tình thể hiện trong bệnh tật. Và bây giờ nhớ lại rằng, như Pausanias đã tuyên bố, điều cũng là vinh dự để thua nhường một người tốt cũng như là xấu hổ để kết đôi với kẻ đồi trụy. Vâng, điểm tôi nhấn mạnh là trong trường hợp của cơ thể con người thì song hành chặt chẽ. Tất cả mọi thứ vững chắc và khỏe mạnh trong cơ thể phải được khuyến khích và khen thưởng; đó đích xác là đối tượng của y học. Ngược lại, bất cứ gì là không lành mạnh và không vững chắc phải là bực tức thất vọng và nhất quyết cự tuyệt: đó là những gì là một nhà chuyên môn trong y học.

Nói vắn tắt, y học chỉ đơn giản là khoa học về những tác động của Erôs trên sự tràn đầy sung mãn và sự tiêu hao suy kiệt của cơ thể, và dấu hiệu xác nhận của nhà y sĩ tài năng là khả năng phân biệt của ông giữa Ái tình cao thượng với Ái tình xấu xí và đáng hổ thẹn. Một người hành nghề giỏi, biết làm thế nào để tác động đến cơ thể, và làm thế nào để chuyển đổi những ham muốn của nó; ông có thể cấy ghép những hình thái thích hợp của Ái tình khi nó vắng mặt, và loại bỏ những hình thái khác bất cứ khi nào nó xảy ra. Công việc của y sĩ là là để tác động một sự hòa giải, và thiết lập yêu thương lẫn nhau giữa những yếu tố cơ bản nhất của cơ thể. Những yếu tố này là gì? Chúng dĩ nhiên, là những yếu tố vốn chống đối lẫn nhau nhiều nhất, như nóng với lạnh, cay đắng với ngọt ngào, ướt với khô, những trường hợp giống thế. Trong thực tế, tổ tiên chúng ta, Asclepius [22] đầu tiên đã thành lập y học như một nghề chuyên môn, khi ông học được cách làm sao để tạo ra sự hòa hợp và ái tình giữa những đối lập loại giống như vậy – đó là những gì các bè bạn làm thơ đó nói, và – lần này – tôi đồng tình với họ.

Y học, do đó, được Erôs hướng dẫn ở khắp nơi, và cũng như vậy là với khoa huấn luyện thể dục và ngành canh nông. Thêm nữa, suy ngẫm chỉ một khoảnh khắc cũng đủ cho thấy rằng trường hợp của thơ ca và âm nhạc, cũng thế, thì chính xác là một như nhau. Quả thực, đây có thể là những gì là Heraclitus đã có trong não thức, mặc dù cách thức diễn tả của ông chắc chắn để lại nhiều còn chưa đạt. Một lần, ông nói “trong tư cách sai biệt với chính nó thì là trong thuận hợp hợp với chính nó”, giống “như sự lên dây cho đúng của một cây cung hay một cây đàn lyre” [23]. Đương nhiên, đó là rành rành vô lý để tuyên bố rằng một sự lên dây cho đúng hoặc một sự hòa âm thì trong bản thân nó nghịch âm, hay những yếu tố của nó vẫn còn trong không-hòa âm với lẫn nhau. Heraclitus có thể có ý muốn nói rằng một nhạc sĩ chuyên nghiệp tạo ra một sự hòa âm bằng cách giải quyết những không-hòa âm trước đó giữa những nốt nhạc cao và thấp. Vì chắc chắn sẽ không thể có sự hòa âm, chừng nào những nốt cao và thấp vẫn còn nghịch âm; sự hòa âm, sau tất cả, là sự hài âm, và sự hài âm là một hình thái của sự thỏa thuận. Những yếu tố nghịch âm, miễn chừng nào chúng vẫn còn trong bất hòa, không thể đi đến thỏa thuận, và do đó chúng không thể tạo ra một sự hòa âm. Nhịp điệu, ví dụ, được tạo nên chỉ khi nhanh và chậm, mặc dù trước đó nghịch âm, đã được đưa vào thỏa thuận với nhau. Âm nhạc, như y học, tạo ra thỏa thuận bằng cách tạo nên sự hòa hợp và tình ái giữa những mặt đối nghịch khác loại. Do đó, âm nhạc chỉ đơn giản là khoa học về tác động của Erôs vào nhịp điệu và sự hòa âm.

Những tác động này có thể dễ dàng phân biệt nếu bạn xem xét sự dựng lập của nhịp điệu và hòa âm trong bản thân chúng; Ái tình không diễn ra trong cả hai hình thức của nó trong lĩnh vực này. Nhưng giây phút bạn xem xét, đến phiên chúng, những tác động của nhịp điệu và hòa âm với người nghe của chúng – hoặc qua nhạc phẩm, vốn tạo ra những vần điệu mới và giai điệu, hoặc thông qua giáo dục âm nhạc, trong đó dạy sự trình tấu đúng của những nhạc phẩm hiện có – những biến chứng nảy sinh trực tiếp, và chúng đòi hỏi sự điều trị của một người chuyên môn thực hành tốt. Đến sau cùng, cùng một luận chứng giống hệt nhau lại áp dụng lần nữa: Ái tình được cảm nhận bởi những người tốt, hoặc những người mà ái tình loại giống như thế có thể cải thiện về phương diện này, phải được khuyến khích và bảo vệ. Đây là hình thái vinh dự, siêu phàm của Erôs, được những giai điệu của Urania tạo nên, nàng Thơ Siêu phàm. Hình thái kia, được Polyhymnia tạo nên, [24] nàng thơ của rất nhiều ca khúc, là phổ biến và tầm thường. Hết sức thận trọng được chỉ định ở đây: chúng ta phải cẩn thận để thưởng thức những lạc thú của gót này, mà đừng rơi vào đồi truỵ – trường hợp này, tôi có thể thêm, là hoàn toàn song hành với một vấn đề nghiêm trọng trong lĩnh vực của tôi, cụ thể là, vấn đề điều chỉnh sự thèm ăn để được có thể thưởng thức một bữa ăn ngon mà không có những hậu quả không lành mạnh.

Trong âm nhạc, do đó, cũng như trong y học và trong tất cả những lĩnh vực khác, trong những nội dung thần thánh cũng như trong những công việc của con người, chúng ta phải chăm sóc hai hình thái của Ái tình với ý định tốt nhất có thể có được, quả thực, tìm thấy được chúng ở khắp nơi. Ngay cả những mùa trong năm trưng bày ảnh hưởng của chúng. Khi những yếu tố mà tôi đã đề cập – nóng và lạnh, ẩm ướt và khô – được làm sinh động bởi những hình thái thích hợp của Erôs, chúng là trong hài hòa, một này với một kia: hỗn hợp của chúng là ôn hoà, và như thế là khí hậu. Thu hoạch thì rất phong phú; con người và tất cả những sinh vật khác đều có sức khỏe tốt; không có hại nào có thể đến với họ. Nhưng khi loại của Erôs vốn thô sống và thôi thúc bốc đồng, điều khiển mùa màng, ông mang đến chết chóc và tàn phá. Ông lan truyền bệnh dịch và những bệnh tật khác, giữa những cây cỏ và thú vật; ông ta gây sương giá, và mưa đá, và lá cháy đốm. Tất cả những điều này đều là những tác động của những hình thái kiêu căng và rối loạn vô trật tự của Erôs trên sự chuyển động của những ngôi sao và những mùa trong năm, đó là, trên những đối tượng nghiên cứu của khoa học gọi là thiên văn học.

Xem xét thêm nữa, những nghi thức của sự cúng tế hiến sinh và toàn bộ khu vực mà nghệ thuật của sự tiên tri đoán ý thần linh là sự quan tâm, đó là, sự tác động qua lại giữa con người và gót. Ở đây, cũng thế, Erôs là quan tâm chủ yếu: đối tượng của chúng ta là cố gắng duy trì loại thích hợp của Erôs, và cố gắng để chữa trị loại mà nó là bệnh tật. Vì nguồn gốc của tất cả sự không-kính-tín là gì? Sự từ chối của chúng ta, không thỏa mãn với bản chất có trật tự của Erôs, và sự tôn phục của chúng ta với bản chất khác, khi chúng ta cần phải được hướng dẫn bởi bản chất kể trước của Erôs trong mọi hành động liên quan đến cha mẹ của chúng ta, còn sống hay đã chết, và với những vị gót. Nhiệm vụ của sự tiên tri đoán ý thần linh là cứ tiếp tục giữ mắt canh phòng trên hai hình thái này của Erôs và trị liệu chúng khi cần thiết. Tiên tri, do đó, là sự thực hành vốn nó tạo ra yêu thương cảm mến giữa những vị gót và con người; nó thì đơn giản chỉ là khoa học về tác dụng của Erôs trên công lý và kính tin.

Như thế là sức mạnh của Erôs  – quá đa dạng và tuyệt vời khiến trong tất cả những trường hợp, nó có thể được gọi là tuyệt đối. Tuy nhiên, ngay cả như vậy nó thì lớn lao hơn nhiều khi Erôs được điều khiển, trong tiết độ và công lý, hướng về cái tốt lành, cho dù ở trên trời hay trên mặt đất: hạnh phúc và may mắn, những ràng buộc của xã hội loài người, hòa hợp với của những vị gót bên trên – tất cả những điều này là trong số những quà tặng của ông.

Có lẽ, tôi cũng thế, đã bỏ qua rất nhiều trong diễn ngôn này về Erôs. Nếu vậy, tôi đảm bảo với bạn, nó đã hoàn toàn như không chủ ý. Và nếu trong thực tế, tôi đã bỏ qua một số điểm, nó bây giờ là nhiệm vụ của bạn, Aristophanes, để hoàn tất luận chứng – trừ khi, dĩ nhiên, bạn đang dự định một lối giải quyết khác biệt. Dẫu trong trường hợp nào đi nữa, hãy tiếp tục; nấc cụt của bạn có vẻ đã khỏi.


(Bài ngợi ca Ái tình thứ tư, của Aristophanes)
(189a)

Sau đó, Aristophanes nhận đến phiên mình, (Aristodemus cho biết thế): “Những nấc cụt đã ngừng êm xuôi tất cả rồi – nhưng không phải trước khi tôi áp dụng phép Chữa trị Hắt hơi với chúng. Làm tôi tự hỏi liệu “bản chất Erôs có trật tự ” trong cơ thể phải chăng cần tới những tiếng ồn và ngứa ngáy, vốn tạo thành một hắt hơi, vì những nấc cụt đã ngưng ngay lập tức khi tôi áp dụng phép Chữa trị Hắt hơi”.

“Bạn giỏi đấy, Aristophanes”, Eryximachus trả lời. “Nhưng hãy canh chừng xem bạn đang làm gì. Bạn đang pha trò trước khi bạn phát biểu, và bạn buộc tôi phải sửa soạn để chờ đợi bạn nói điều gì đó buồn cười, và để canh chừng bạn, trong khi nếu không thế, bạn có thể nói chuyện trong yên ổn”.

Sau đó Aristophanes đã cười. “Nói trúng lắm, Eryximachus. Vì vậy, hãy để tôi “rút lại những gì tôi vừa nói”. Nhưng đừng có giăng canh chừng của bạn lên. Tôi không lo lắng về việc nói một gì đó buồn cười trong bài nói của tôi sắp tới. Đó sẽ thuần túy là lợi thế may mắn bất ngờ, và nó đến với lãnh thổ của nàng mỹ thuật [25] của tôi. Những gì tôi lo lắng đến, là tôi có thể không chừng nói một gì đó lố bịch”.[26]

“Aristophanes, bạn có thực sự nghĩ rằng bạn có thể chĩa châm chọc vào tôi, và sau đó trốn thoát nổi? Này bạn hãy nghĩ cho cẩn thận! Hãy nhớ rằng, khi bạn nói, bạn sẽ bị gọi ra để cho một lý do giải thích. Mặc dù có lẽ, nếu tôi quyết định làm thế, tôi sẽ bỏ qua cho bạn”.

“Eryximachus”, Aristophanes nói, “quả thực tôi có trong ý định một lối giải quyết để nói khác hơn lối của hai bạn đã xử dụng, bạn và Pausanias. Các bạn thấy đấy, tôi nghĩ mọi người đã hoàn toàn bỏ hụt mất quyền năng của Erôs, gót Ái tình, vì, nếu họ đã nắm được nó, họ đã dựng những đền và bàn thờ to nhất cho ông, và đã dâng những lễ hiến sinh lớn nhất. Nhưng như hiện trạng, không một nào trong điều này được làm cho ông, mặc dù nó nên là, hơn bất cứ gì khác! Vì ông yêu loài người hơn bất cứ gót nào khác, ông sẵn sàng giúp đỡ chúng ta trong những khốn đốn của chúng ta, và ông chữa những không may đó mà con người chúng ta là sung sướng nhất để có được hàn gắn. Tôi sẽ, do đó, cố gắng giải thích sức mạnh của ông với các bạn; và các bạn, xin vui lòng chuyển bài học của tôi tới tất cả mọi người khác”.

Trước tiên, các bạn phải biết ở thời ban đầu Bản chất Con người [27] là gì, và những gì đã xảy ra với nó kể từ đó, vì xưa kia đã rất lâu [28], bản chất tự nhiên của chúng ta không phải là những gì như bây giờ, nhưng rất khác biệt. Đã có ba giống của loài người, đó là điểm đầu tiên của tôi – không phải hai như hiện nay đang có, nam và nữ. Thêm với những giống này, đã có một giống thứ ba, một sự kết hợp của hai giống trên; tên của nó tồn tại, mặc dù bản thân của giống đó đã bị mất. Vào thời đó, các bạn thấy, từ “bán nam bán nữ” [29] thực sự có nghĩa là một gì đó: một thể dạng làm nên từ những yếu tố nam và nữ, mặc dù bây giờ không còn gì ngoài tên gọi, và tên gọi đó dùng như một thoá mạ. [30] Điểm thứ hai của tôi là hình dạng của mỗi con người đã là hoàn toàn tròn, với đằng sau và hai bên trong một vòng tròn; họ đã có bốn tay, cũng nhiều chân như những tay, và hai mặt, giống hệt nhau, trên một cổ tròn. Giữa hai mặt, chúng ở những bên đối nghịch, đã là một đầu với bốn tai. Cơ quan sinh dục có hai bộ, và mọi thứ khác đã là cách các bạn tưởng tượng ra nó từ những gì tôi đã nói với các bạn. Họ đứng thẳng, bước đi bằng hai chân, như chúng ta bây giờ, về bất cứ hướng nào họ muốn. Và bất cứ khi nào họ bắt đầu muốn chạy cho nhanh, họ vung ra tất cả tám tay chân của họ, những tay chân họ có lúc đó, và cuộn đi nhanh chóng, lối những vận động viên thể dục nhào lộn vòng, bằng cách chõi chân của họ thẳng ra xung quanh.

Bây giờ, đây là vì sao đã có ba giống, và tại sao họ đã là như tôi đã mô tả họ: giống nam ban đầu là một đứa con sinh ra từ mặt trời, giống nữ là từ trái đất, và giống kết hợp cả hai là một đứa con sinh ra từ mặt trăng, vì trong mặt trăng có chung cả hai. Họ là khối cầu, và như thế đã là chuyển động của họ, vì họ giống như cha mẹ của họ trên bầu trời. [31]

Về sức mạnh và năng lực, do đó, họ đã là khủng khiếp, và họ đã có những tham vọng lớn. Họ đã toan mưu hại những vị gót, và chuyện của Homer kể về Ephialtes và Otus, [32] đã bắt nguồn từ họ: họ đã cố gắng ra sao để làm một lối đi lên trời như thế, để tấn công những vị gót [33]. Sau đó, Zeus và những gót khác họp hội đồng với nhau, để bàn luận về việc phải làm gì, và họ đã đều bực tức lúng túng. Họ không thể quét sạch loài người với sấm sét, và giết tất cả cho xong, như họ đã làm với những giống người khổng lồ, vì như thế sẽ quét đi luôn cả sự thờ phượng họ vẫn nhận, cùng với những hiến sinh con người chúng ta dâng cúng họ. Mặt khác, họ không thể để cho con người gây bạo loạn. Cuối cùng, sau nhiều cố gắng lắm, Zeus đã có một ý tưởng.

“Ta nghĩ ta có một kế hoạch”, ông nói, “mà sẽ cho phép những con người tồn tại, và ngưng sự ăn ở lếu láo của chúng: chúng sẽ từ bỏ tư cách hung ác khi chúng bị mất sức mạnh của chúng. Vì vậy, bây giờ ta sẽ cắt mỗi đứa trong chúng làm đôi. Chỉ một cú ra tay, chúng sẽ mất sức mạnh của chúng, và cũng trở thành nhiều lợi lộc hơn cho chúng ta, nhờ vào sự gia tăng trong số lượng của chúng. Chúng sẽ đứng thẳng đi trên hai chân. Nhưng nếu ta thấy rằng chúng vẫn gây bạo loạn và không giữ hòa bình”, ông nói, “Ta sẽ bổ chúng làm đôi một lần nữa, và chúng sẽ phải xô dạt ra bằng một chân, cách nhảy loi choi”.

Nói xong như thế, ông bổ dọc những con người đó làm đôi, cách mọi người cắt quả táo loại để làm rượu, trước khi đem táo phơi khô, hay cách họ cắt quả trứng luộc bằng những sợi tóc. Khi cắt từng người một, ông ra lệnh cho Apollo xoay một mặt của nó và nửa cái cổ của nó sang phía bị thương, như thế khiến mỗi con người sẽ thấy rằng nó đã bị cắt, và tốt hơn nên giữ trật tự. Sau đó, Zeus đã ra lệnh cho Apollo chữa lành phần còn lại của chỗ bị thương, và Apollo thực đã xoay vòng khuôn mặt lại, và ông kéo da từ tất cả mọi bên đến nhúm trên chỗ giờ gọi là bụng, và ở đó ông đã làm thành một cái miệng hõm, giống như trong một cái túi với một sợi dây rút, và gắn chặt nó vào phần giữa của bụng. Chỗ này bây giờ gọi là rốn. Sau đó, ông làm mượt phẳng ra những nếp nhăn khác, vốn chúng có rất nhiều, và ông tạo hình hai ngực, dùng một vài dụng cụ loại giống như của những thợ giày thường có để làm những vết nhăn trên da mịn đi theo khuôn hình. Tuy nhiên, ông đã chừa lại một vài nếp nhăn quanh bụng và rốn, làm một nhắc nhở về những gì đã xảy ra từ lâu.

Bây giờ, kể từ khi thể dạng tự nhiên của họ bị bổ dọc đôi, mỗi một người mong cầu nửa kia của chính mình, và vì vậy họ sẽ vung tay họ ra ôm choàng lấy nhau, đan quấn vào nhau, muốn lớn dậy cùng nhau. Trong điều kiện của tình cảnh đó, họ sẽ chết vì đói, và sự lười biếng nói chung, vì họ sẽ không làm bất cứ gì cả nếu phải xa rời nhau. Bất cứ khi nào một trong những nửa kia chết, và một kia còn lại, nửa còn lại đó đã vẫn tìm một nửa khác, và tự quấn nó cùng với nửa đó. Đôi khi nửa nó gặp đó đến từ một người nữ, như bây giờ chúng ta gọi nàng, đôi khi nó đến từ một người nam; dù cách nào trong hai, họ cứ tiếp tục chết.

Sau đó, tuy nhiên, Zeus thấy thương hại họ, và ông đã đưa ra một kế hoạch khác: ông chuyển bộ phận sinh dục của họ quành ra đằng trước! Trước đó, các bạn thấy, họ đã quen có bộ phận sinh dục của họ bên ngoài, giống như mặt của họ, và họ thả hạt giống, và tạo sinh những trẻ em, không phải trong một người khác, nhưng trong lòng đất, giống như loài ve sầu [34]. Vì vậy, Zeus đã đem lại sự chuyển dịch này cho bộ phận sinh dục, và khi làm như vậy, ông đã sáng chế ra sự sinh sản ở bên trong, bởi người nam trong người nữ. Mục đích của việc này đã là, khi một người nam ôm lấy một người nữ, khiến anh ta sẽ thả ra hạt giống của mình, và họ sẽ có con; nhưng khi một người nam ôm người nam, ít nhất họ sẽ có được sự thỏa mãn của giao hợp, sau đó họ có thể ngừng ôm, và quay trở lại với công việc của họ, chăm lo những nhu cầu khác của họ trong đời sống. Đây, sau đó, là nguồn gốc của ham muốn của chúng ta để yêu nhau. Ái tình [35] thì bẩm sinh trong mỗi con người; nó gọi những nửa của bản chất ban đầu của chúng ta trở lại với nhau; nó cố gắng để làm thành một từ hai, và chữa lành vết thương của bản chất con người.

Mỗi chúng ta, sau đó, là một “nửa xẻ đôi” [36] của một con người toàn vẹn, vì mỗi người đã bị xẻ ra như một con cá lát, hai ra từ một, và mỗi người chúng ta thì luôn luôn tìm kiếm nửa xẻ đôi kia, hợp với mình, để ghép với nửa ấy. Đó là tại sao một người nam là người được xẻ đôi từ giống đôi nam-nữ (mà thường gọi là “bán nam bán nữ”) đeo đuổi những người nữ. Nhiều người nam phóng đãng đã ra từ giống này, và cũng thế đó, là những người nữ phóng đãng, những người đeo đuổi những người nam. Những người nữ được xẻ từ một người nữ, tuy nhiên, chẳng quan tâm gì tất cả tới những người nam; họ đã sẵn được định hướng về phái nữ nhiều hơn, và những đồng tính nữ [37] đến từ giống này. Những người được xẻ ra từ một người giống nam đều đã sẵn định hướng về phái nam. Trong khi họ là những cậu bé trai, vì họ là những mảnh bẻ ra từ khối nam, họ yêu những người nam, và thích thú khi nằm với những người nam, và khi được những người nam ôm ấp; đó là những cậu bé và chàng trai bậc nhất; vì họ là có nam tính nhất trong bản chất của họ. Dĩ nhiên, một số nói rằng con trai như vậy là không biết xấu hổ, nhưng họ nói không đúng thực. Đó không phải họ không có xấu hổ mà những cậu trai giống thế đó làm điều này, các bạn thấy đấy, nhưng vì họ là táo bạo, và dũng cảm, và có nam tính, và họ có khuynh hướng trân trọng những gì giống như chính họ. Bạn có muốn tôi chứng minh điều đó không? Hãy nhìn mà xem, đây là loại duy nhất của những cậu trai lớn lên thành những con người thực trong chính trị. Khi họ là những người trưởng thành, họ là những người tình của những người trẻ tuổi, và họ tự nhiên không quan tâm đến hôn nhân, hoặc để tạo sinh những trẻ sơ sinh, ngoại trừ trường hợp họ theo yêu cầu của phong tục địa phương. Tuy nhiên, họ khá hài lòng để sống đời họ với nhau, không lập gia đình. Bằng mọi cách, sau đó, giống của những người này, lớn lên như một người yêu của thiếu niên và một người yêu của Ái tình, luôn luôn vui mừng xum họp trong giống riêng của mình.

Và như thế, khi một cá nhân gặp một nửa vốn là của riêng chính người ấy, dẫu bất cứ định hướng của người ấy là gì, cho dù đó là người trẻ hay không, sau đó một gì đó tuyệt vời xảy ra: cả hai, từ những xúc cảm của mình, bị ái tình [38] đánh trúng, bằng một ý thức thuộc về nhau, và bằng thèm muốn, và họ không muốn bị tách biệt khỏi nhau, không ngay cả chỉ trong một khoảnh khắc.

Những người này là người sống hết đời họ cùng nhau, và vẫn không thể nói đó là gì họ muốn, người này từ người kia. Không ai sẽ nghĩ đó là sự thân mật của tình dục – rằng không gì nhưng chỉ quan hệ tình dục là lý do mỗi người yêu nhận, quá lớn và quá sâu như thế, một niềm vui trong tư thế cùng với người khác. Đó hiển nhiên rằng hồn người của mỗi người yêu mong mỏi một gì khác; hồn của người ấy không thể nói nó là gì, nhưng giống như một sấm truyền tiên tri, nó có một ý nghĩa của những gì nó muốn, và như một lời sấm truyền, nó ẩn dấu sau một câu đố. Giả sử có hai người yêu đang nằm với nhau, và Hephaestus [39] đứng cạnh họ với những dụng cụ thợ rèn hàn gắn của ông, hỏi: “loài người các ngươi thực sự muốn gì lẫn nhau từ mỗi người khác?” Và giả sử họ đều bối rối không biết trả lời thế nào, và ông hỏi họ lần nữa: “có phải đây là trái tim của các ngươi khao khát không, vậy sau đó – cho hai ngươi trở thành những phần của cùng một toàn bộ, gần như có thể gần được, và không bao giờ tách rời, ngày lẫn đêm? Vì nếu đó là khao khát của các ngươi, ta thích hàn các ngươi vào nhau, và nối các ngươi vào một gì đó mà là tự nhiên toàn bộ, như thế khiến cả hai ngươi được vào làm thành một. Sau đó, hai ngươi sẽ chia sẻ cùng một cuộc đời, chừng nào các ngươi sống, vì các ngươi sẽ là một con người, và cũng vì lẽ ấy, khi các ngươi qua đời, các ngươi sẽ là một chứ không hai, trong cõi của Hades, sau khi chết một cái chết duy nhất. Nhìn vào ái tình của các ngươi, và xem nếu đây là những gì các ngươi mong muốn: sẽ không phải đây là tất cả may mắn tốt đẹp, các ngươi có thể mong muốn?”

Chắc chắn các bạn có thể thấy rằng không một ai là người nhận được đề nghị loại giống như vậy sẽ từ chối nó; không ai sẽ tìm thấy thêm bất cứ gì khác mà anh ta đã muốn. Thay vào đó, mọi người sẽ nghĩ rằng cuối cùng anh đã tìm ra những gì anh đã luôn luôn mong ước: để đi đến cùng nhau và để tan chảy cùng người anh yêu, như thế khiến một người trồi hiện lên từ hai. Tại sao điều này sẽ là như thế? Đó là vì, như tôi đã nói, chúng ta vốn đã là những toàn bộ trọn vẹn trong bản chất tự nhiên ban đầu của chúng ta, và bây giờ “Ái tình” là tên gọi cho sự theo đuổi của chúng ta về toàn bộ lành lặn, cho khao khát của chúng ta với hoàn tất trọn vẹn.

Xưa lắm trước đây, chúng ta đã hợp nhất, như tôi đã nói; nhưng bây giờ, gót đã phân chia chúng ta như trừng phạt vì sai trái chúng ta đã làm với ông, cũng giống như người Sparta đã phân chia những người Arcadia [40]. Do đó, có một nguy hiểm là nếu chúng ta không giữ trật tự trước những vị gót, chúng ta sẽ bị phân đôi lần nữa, và sau đó chúng ta sẽ đi quanh trong tình trạng của những hình người khắc trên những bức tranh đắp nổi ở chân bia mộ, bị cưa đôi giữa hai lỗ mũi, giống như nửa con xúc xắc. Thế nên, chúng ta nên khuyến khích tất cả mọi người đối xử với những vị gót với tất cả sự tôn kính đích đáng phải có, để chúng ta có thể thoát khỏi số phận này, và thay vào đó tìm được sự toàn vẹn. Và chúng ta sẽ, nếu Erôs là vị hướng dẫn của chúng ta và vị chỉ huy của chúng ta. Hãy không một ai có hành động chống lại ông. Bất cứ ai chống đối Erôs là thành thù địch với những vị gót [41], nhưng nếu chúng ta trở thành những bạn hữu của Erôs, và thôi không cãi lộn với ông, khi đó chúng ta sẽ tìm được những người trẻ tuổi dành định cho chúng ta, và giành thắng được ái tình của họ, như số rất ít người hiện nay làm được.

Bây giờ, đừng có những ý này, Eryximachus, đừng biến bài phát biểu này thành một hài kịch. Đừng nghĩ rằng tôi đang trỏ điều này vào Pausanias và Agathon. Có lẽ, cả hai đều cùng thuộc về nhóm mà hoàn toàn nam tính trong tự nhiên. Nhưng tôi đang nói về tất cả mọi người, đàn ông và đàn bà như nhau, và tôi nói chỉ có một cách để cho loài người phồn thịnh sum xuê đẹp đẽ: chúng ta phải mang ái tình đến kết luận toàn hảo của nó, và mỗi người chúng ta phải giành thắng lấy những chiều lòng tử tế của chính người thanh niên riêng của mình, như thế khiến người ấy có thể phục hồi bản chất nguyên thủy của mình. Nếu đó là lý tưởng, sau đó, dĩ nhiên, cách giải quyết gần nhất với nó là tốt nhất trong hoàn cảnh hiện tại, và đó là để giành thắng những sủng ái của những người trẻ, những người có cảm tình tự nhiên với chúng ta.

Nếu chúng ta quyết định ngợi khen thích đáng với vị gót là vị có thể cho chúng ta ân sủng này, vậy thì, chúng ta phải ca ngợi Erôs, gót Ái tình. Erôs làm điều tốt nhất có thể làm được cho lúc này: ông dẫn chúng ta hướng về những gì thuộc về chúng ta. Nhưng trong tương lai, Erôs hứa hẹn hy vọng lớn nhất của tất cả: nếu chúng ta đối ứng với những vị gót với sự tôn kính thích đáng, ông sẽ khôi phục lại cho chúng ta bản chất ban đầu của chúng ta, và bằng cách chữa lành chúng ta, ông sẽ làm chúng ta có được ơn huệ và hạnh phúc.

“Thế đó”, ông nói, “là bài ​​phát biểu của tôi về Erôs, Eryximachus. Nó là khá khác biệt với của bạn. Như tôi đã khẩn cầu các bạn trước đó, đừng làm nó thành một hài kịch. Tôi muốn nghe những gì tất cả những người khác sẽ nói – hay, đúng hơn, những gì mỗi người sẽ nói, vì Agathon và Socrates là những người duy nhất còn lại”.

“Tôi thấy bài ​​phát biểu của bạn thích thú ý vị”, Eryximachus nói, “vì vậy tôi sẽ làm như bạn nói. Thực sự, chúng ta đã có một bữa tiệc thật là phong phú gồm những bài phát biểu về Erôs, khiến nếu tôi không thể bảo đảm sự thật cho sự kiện rằng Socrates và Agathon đều là những bậc thầy của nghệ thuật của ái tình, tôi sợ rằng họ sẽ không còn gì để nói. Nhưng vốn thực là như thế, tôi không có gì lo ngại về chuyện này”.


(194a)
Sau đó Socrates nói, “Đó là vì bạn đã làm khéo tuyệt trong cuộc thi, Eryximachus. Nhưng nếu bạn đã bao giờ từng ở vị trí của tôi, hay đúng hơn vị trí của tôi đứng sau bài đã nói rất hay của Agathon, sau đó bạn sẽ thực sự sợ hãi. Bạn sẽ không còn biết nói gì nữa, như tôi giờ đây”.
“Ông đang gắng bỏ bùa mê cho tôi, Socrates” Agathon nói, “bằng cách làm tôi nghĩ rằng người nghe mong đợi những điều tuyệt vời trong bài phát biểu của tôi, khiến tôi sẽ bối rối”.
“Agathon”. Socrates nói, “Sao bạn lại nghĩ rằng tôi dễ quên đến thế? Tôi đã thấy bạn đã dũng cảm và đĩnh đạc biết chừng nào, khi bạn bước thẳng lên thềm sân khấu cùng các diễn viên và nhìn thẳng ra khối khán giả rất đông đảo lúc đó. Bạn đã sắp sửa đem kịch thơ bạn viết ra trình diễn, và bạn đã không có đến một chút hoang mang. Sau khi nhìn thấy thế, sao tôi lại có thể chờ đợi bạn sẽ bối rối vì chúng tôi, khi chúng tôi thật quá ít?”
“Tại sao, Socrates”, Agathon nói. “Ông phải nghĩ rằng tôi không có gì ngoài những khán giả xem diễn kịch trong trí não của tôi! Thế ông giả định tôi không nhận ra, nếu ông thông minh, rằng ông tìm thấy một ít người nhạy cảm khôn ngoan đáng sợ nhiều hơn một đám đông ngu dại vô cảm?”


Lê Dọn Bàn tạm dịch – bản nháp thứ nhất
(Jul/2014)






[1] [Theogony 116-120, 118 omitted.]
[2] [Acusilaus là một tác giả Greek, ghi chép hệ phả, đầu thế kỷ thứ 5 TCN.]
[3] [Parmenides, B 13 Diels-Kranz.]
Chaos: Hỗn độn: “Không gian há miệng ngáp lớn”. Trong huyền thoại vũ trụ của người Greece đó là điều tạo ra đầu tiên, một khoảng trống vô hình không rõ ràng, không hiểu đươc, đầy tối tăm, dài xuống bên dưới là trái đất.
Gaea: Đất: Gót nữ nguyên thủy đã xuất hiện sau Chaos, sự vật được tạo ra đầu tiên. Nàng sinh ra một con trai Uranus (“Bầu trời” hay “Vòm trời”) và cùng với Uranus, đã có thêm nhiều đứa trẻ mà Uranus buộc phải ở lại trong bụng Gaea. Gaea đã thuyết phục đứa con út Cronus lật đổ Uranus bằng cách thiến anh ta và thả cho những đứa con kia ra đời, đó là những Titans. Cronus và chị Rhea đã sinh ra một giống Gót mới, là những gót sau này sẽ ngự trên núi Olympus.
[4] [Bỏ chữ e trong e5.]
[5] [Cf. Iliad x.482, xv.262; Odyssey ix.381.]
[6] [Alcestis là vợ Admetus, chết thay cho chồng. Apollo đã ban cho Admetus một ơn huệ, được sống tiếp khi cái chết đến, với điều kiện phải có ai chịu chết thay, để thế chỗ trong cõi của Hades, và Alcestis đã nhận làm việc này]
Alcestis "(Gr: “Alkestis”) là một bi kịch của nhà viết kịch Greek thời cổ Euripides, trình bày câu chuyện của Alcestis, vợ của Admetus, là người theo thần thoại Hy Lạp đã hy sinh mạng sống của mình để mang chồng trở lại từ cõi chết.
Apollo một lần đã thuyết phục thần Số phận ban cho vua Admetus xứ Pherae ở Thessaly, một đặc quyền được sống quá thời gian quy định cái chết của ông, như thưởng công cho sự hiếu khách vua đã dành cho Apollo trong thời gian ông bị trục xuất khỏi đỉnh Olympus.
Tuy nhiên, món quà đi kèm với một điều kiện: Admetus phải tìm một người nào đó để thế chỗ của mình khi thần Chết đến nhận ông. Tuy cha mẹ của Admetus đã già nhưng không sẵn sàng để giúp ông và, khi thời điểm cái chết của Admetus đến gần, ông vẫn chưa tìm thấy một ai chịu sẵn sàng thay thế. Cuối cùng, Alcestis, người vợ trung thành của ông, đồng ý xuống cõi chết của Hadess thay chỗ cho ông, vì bà không muốn các con mồ côi cha, và không muốn mình thành goá bụa, trơ trọi, sau khi bị thần Chết tước mất người chồng yêu quý.
[7] [Orpheus là một nhạc sĩ có tiếng đàn hát thần kỳ, ông đã xuống tận thế giới bên dưới, cõi của Hades, tìm người vợ yêu đã chết là Eurydice.] 
Có rất nhiều huyền thoại về Orpheus, những gì sau đây, chọn lọc và dựa trên “Metamorophoses” (“Transformations”), tập trường thi (15 quyển) kể những huyền thoại của Ovid, nhà thơ Rome, thế kỷ 8 CN. Theo huyền thoại truyền thống, Orpheus là nhạc sĩ nổi tiếng bậc nhất trong thời được gọi là thời Hoàng kim của những anh hùng Greek. Tiếng nhạc và lời ca của Orpheus được kể là cuốn hút đến làm mê đắm tất cả người muông thú nếu lọt vào tai. Chim đang hót trên cây phải ngừng tiếng lắng nghe, dịu lòng những con chó ngao Cerberus, và những những Furies, những phụ tá của Hades gót-vua cõi chết; Furies là những gót-nữ chuyên trừng phạt kẻ có tội, đều phải mềm lòng, rơi nước mắt. Không rõ ràng về phần cha mẹ của Orpheus, nhưng tất cả các nguồn đều đồng ý mẹ của Orpheus là một trong chín chị em Muse, là Calliope, gót của sử thi, Calliope và những dì của Orpheus đã dạy chàng hát và chơi đàn lyre.
Orpheus đã kết hôn với một thiếu nữ tên là Eurydice. Thật không may, hôn nhân này không dài lâu, vì Eurydice đã thiệt mạng khi bị một con rắn độc cắn phải gót chân nàng. Có bất đồng về cách thức cái chết của nàng, một số nói rằng Eurydice đang nhảy múa theo tiếng nhạc Orpheus, đạp phải con rắn, trong khi có những nguồn khác nói rằng nàng bị rắn cắn, khi đang cố chạy trốn, lúc bị Aristaeus, con trai của Apollo theo đuổi.
Dẫu bất đồng ý kiến về nguyên nhân dẫn đến cái chết, tất cả các tác giả đều đồng ý rằng Orpheus đã quẫn trí sau cái chết của Eurydice, và chàng quyết tâm phải đi xuống thế giới bên dưới (cõi chết – Underworld) để mang nàng trở lại cõi đất của người sống. Ovid đã thuật lại cho chúng ta biết, Orpheus đã kêu gọi Persephone, nữ hoàng của Underworld, như thế nào, để xin cho Eurydice của mình được về lại dương gian; và tiếng hát của Orpheus quá tuyệt vời khiến những bóng ma của những người đã chết ở chốn ấy, cũng phải nhỏ lệ trước tiếng nhạc buồn thảm. Persephone đã cho gọi Eurydice, và bảo Orpheus quay lưng đi, rồi trao tay nàng cho Orpheus nắm, để đưa nàng ra khỏi Underworld, với điều kiện là Orpheus không được quay lại, nhìn người yêu mình, cho đến khi cả hai đều hoàn toàn trở lại dưới ánh sáng mặt trời. Cả hai leo lên con đường dốc trở lại với thế giới bên trên, và Orpheus, đúng vừa khi bước ra dưới ánh sáng mặt trời, đã vội vàng háo hức và đã quên mất điều kiện, rằng cả hai đều phải cùng ra khỏi Underworld, nên Orpheus quay lại nhìn, đã trước khi Eurydice vẫn dở dang, thiếu chỉ khoảnh khắc nữa, để theo chân chàng tiến ra ánh sáng hoàn toàn. Nàng đã trượt trở lại, biến mất vào cõi tối tăm Erebus, Eurydice đã chết cái chết thứ hai, bỏ lại một mình Orpheus.

Plato diễn giải huyền thoại này, như một màn kịch của những gì xảy ra (hiện tượng) trông thấy bên ngoài, đối lập với thực tại, ông nói rằng hình ảnh của Eurydice (nói đó trong tay Orpheus) đã đơn thuần chỉ là một hình bóng không thực, phản ảnh khát vọng của Orpheus, cho một tình yêu không thực chất, thứ tình yêu tầm thường của con người có sống-chết. Thêm nữa, Plato suy luận rằng, như chúng ta đọc trên đây qua lời Phaedrus, vì Orpheus không dám chết cho tình yêu của mình, hiểu như Orpheus đã có thể chết theo người yêu, để cả hai cùng “sống”, xum họ, bên nhau, ... trong cõi chết (giả định rằng có một cõi chết và mọi người đều đến đó, hay có thể đến đó!), nhưng chỉ tìm cách đưa Eurydice về lại cõi sống, Orpheus không có can đảm của một anh hùng, và theo Plato, đây là lý do tại sao Orpheus phải chịu trắng tay.

Sau thất bại của mình để cứu Eurydice từ cõi chết của Hades, Orpheus đã điên. Ovid đã so sánh chàng với Heracles, một anh hùng đã tương tự xuống thăm như thế giới bên dưới và sau đó cũng bị đưa tới thành điên dại. Mặc dù tất cả những nỗ lực của mình, Orpheus không sao vào được Underworld lần thứ hai, và do đó Orpheus quay trở lại thế giới của người sống, nhưng lánh đời, giữa thiên nhiên hoang dã, và chàng khinh miệt, gạt hết tình yêu của tất cả những phụ nữ khác, mặc dù có nhiều người cháy lòng, khát khao vì chàng, và huyền thoại cũng nói rằng đây là những gì như đã xảy ra, đã truyền cảm hứng cho những người nam của xứ Thrace quay sang yêu những cậu trai trẻ chưa tới tuổi trưởng thành, thay vì những phụ nữ.
Một ngày nọ, Orpheus đang hát trong một trảng rừng khi một nhóm phụ nữ người Thrace đã bất ngờ gặp chàng. Những phụ nữ này là những Maenads, tín đồ của Bacchus, và trong cơn điên cuồng say sưa, vừa tình lẫn rượu, của họ, họ đã ném đá và những nhánh cây vào Orpheus, nhưng âm nhạc tuyệt diệu của chàng đã làm tất cả những gì lao tới nhà thơ/nhạc đều dừng lại, như chúng không muốn làm hại nhà thơ đang ca hát. Không ngừng được mê loạn, những người phụ nữ quay sang tấn công Orpheus với tay không, và họ đã xé xác chàng ra thành mảnh. Truyền thống nói rằng đầu và cây đàn lyre của Orpheus bị quăng xuống sông Hebrus, nơi chúng vẫn cất tiếng nhạc thê lương cùng nước tuôn chảy ra biển, từ ngày ấy đến nay, nếu ai lắng tai vẫn còn nghe. Còn “bóng ma” Orpheus, sau đó chạy xuống thế giới bên dưới, lần này dò theo bước chân cũ của mình, tìm Eurydice, và cuối cùng tìm thấy nàng trong Elysian Fields, cánh đồng huyền thoại của những gót bất tử xứ Greece.
[8] [Trong kịch bản The Myrmidons của ông. Trong Homer, không có dấu hiệu nào cho thấy gắn bó giữa Achillesand Patroclus là tình dục.]
[9] Những đôi nam trong huyền thoại Greek, thường là một gót trong vai người yêu lớn tuổi (Erastes) và một anh hùng trong vai người nhỏ tuổi, người được yêu (Eromenos). Không có trẻ con, ngay cả trong các huyền thoại, vì những người Greek coi khinh và không thích những quan hệ tình dục trẻ con chưa vào tuổi dậy thì. Trong thực tế, những chàng trẻ được theo đuổi ưa chuộng, đã hoàn toàn bước sang tuổi trưởng thành, và theo luật của nhiều quốc gia ngày nay, đều trong tuổi trưởng thành (trên 18). Achilles và Patroklos, những anh hùng đẹp trai, và tình bạn sâu xa ý nghĩa, đã khích lệ những người khác theo gương ganh đua bước tiến chiến binh của họ, và vượt qua những giới hạn, ngay cả khi cận mặt với cái chết.
Huyền thoại ở đây, như những tình yêu giữa nam phái Greek, không chính yếu về tình dục. Nhưng trên và trước tất cả là về tình bạn hữu và tình yêu như được chiêm nghiệm trong những đối lập của tin cậy và phản bội, của tự hào và hổ thẹn, của đúng và sai. Cũng sẽ là sai lầm để nói rằng những huyền thoại như trên, Achilles và Patroclus là tình yêu đồng tính, hiểu theo nghĩa ngày nay. Tình yêu đồng tính của Greek thời cổ thì phức tạp hơn nhiều, và người Greek không nghĩ về chính họ là tình yêu đồng tính. Một mặt, tình dục giữa nam phái vẫn không được xã hội tán thành, bị chê trách, khinh miệt (dẫu cho thấy là có xảy ra); mặt khác, hầu hết, những người nam trưởng thành và thiếu niên yêu nhau, về sau đều sống bình thường, có gia đình và con cái. Những gót của họ, cũng thế; Hercules có rất nhiều bạn tình nam; Apollo yêu hết cậu bé này đến chú bé khác, lạ lùng là tất cả đều chết, đó là cách người Greek nói rằng những bạn tình trẻ nhỏ của ông chết như trẻ nhỏ để đàu thai thành người lớn. Người anh hùng đẹp trai nhất tất cả trong những anh hùng, Achilles, có người bạn tình nam, lớn tuổi hơn là Patroclus. Và cả Narcissus, người tàn nhẫn với những bạn trai của mình và phải trả giá đắt cho điều đó. Và đừng quên gót của các vị gót, Zeus, người làm vợ mình cuồng giận vì tình yêu của ông với chú bé Ganymede trẻ đẹp.
Một trường hợp, trong Symposium, cho thấy quan hệ ái tình lý tưởng giữa một người nam trưởng thành và một người nam thiếu niên (pederasty) là của Agathon và Pausanias. Agathon là một nhà thơ trẻ, người tổ chức Symposium, và Pausanias là erastes của ông. Mối quan hệ của họ là lý tưởng theo nghĩa là họ khác nhau ở độ tuổi khoảng 10 năm, khi bắt đầu mối quan hệ của họ khi Agathon mới khoảng 18, là một “cậu trai trẻ”.
Socrates có thể được cho là hình ảnh của “erastes tối thượng” trong thời cổ Greek. Ông đã nhận những thanh thiếu niên, giám sát, bảo bọc họ, về tinh thần, thường là giáo dục họ và đưa dẫn họ đúng cách gia nhập vào sinh hoạt xã hội Greek... và đôi khi cũng có mối quan hệ thân mật với họ, như Alcibiades đã phơi mở cho chúng ta thấy, ở cuối Symposium.
Như động lực trong một quan hệ như vậy, một erastes luôn luôn tự kiểm soát, đảm bảo rằng erastes giữ tư cách và danh dự của mình như một thành viên với đầy đủ chức năng công dân của xã hội Greek, trong khi eromenos lớn lên dưới sự giám hộ của một erastes như vậy để có thể trở thành công dân tốt, hay tài giỏi khi đến tuổi trưởng thành.
Những erastes cho thấy tự kiềm chế trong sự “theo đuổi” của mình hơn là của cậu bé ông đã “bắt đươc”, và eromenos, cậu bé bắt được, tương tự cũng tự kiềm chế bằng cách không ngay lập tức xiêu lòng, buông thả với những ham muốn tình dục khác loại của người đàn ông lớn tuổi, nếu có. Một lý do quan trọng cho sự khác biệt tuổi tác giữa erastes và eromenos là nam giới lớn tuổi chịu trách nhiệm giảng dạy các nam giới trẻ về chính trị, quân sự, và những tập tục, nghi lễ hội họp, lề thói lễ hội của xã hội Greek. Một erastes lý tưởng đóng vai trò của một thày giáo hơn là một người yêu, dù rằng có những trường hợp, trong đó những eromenos sẽ tiếp nhận huấn luyện và giáo dục qua sự trao đổi những chiều đãi tình dục cho những erastes của mình.
[10] Isles of the Blest – theo huyền thoại Greek, nơi hồn của những anh hùng, những người thánh thiện, được gửi đến như chỗ an nghỉ cuối cùng.
[11] Hiểu như bản của Bernadete – Erôs là gót trợ tá, gót làm việc với Aphrodite, nhưng trong thần thoại có hai Aphrodite : Urania hay Pandemos nên cũng có “hai ” Erôs tương ứng.
[12] Aphrodite thông thường được biết như vị gót nữ của Sắc đẹp, Tình yêu và Tình Dục. Ở đây, Pausanias phân biệt hai Aphrodite, có phần với nhiều suy tưởng triết học hơn giải thích theo huyền thoại.
Có nhiều huyền thoại về sự ra đời của Aphrodite. Nổi tiếng nhất là nàng được tạo sinh từ bộ phận sinh dục của Uranus, theo Hesoid. Uranus (vòm Trời), từ chối không cho con cái của ông xuất hiện ra ánh sáng, vĩnh viễn ôm chặt lấy Gaia (Đất). Cronus, một con trai ông, thiến ông và ném bộ phận sinh dục của ông xuống biển. Hành động này sinh ra Aphrodite. Nàng bước ra từ đám bọt biển, không như một đứa trẻ nhưng một thiếu nữ đã hoàn toàn phát triển. Aphro, từ tiếng Greek có nghĩa là bọt, do đó là tên của nàng. Aphrodite kết hôn với một trong những vị gót Olympian, là Hephaestus, gót của những thợ rèn. Hephaestus, chân đi khập khiễng, do Zeus khi đúc xong, đã ném ông quá tay xuống đảo Lemnos. Cặp vợ chồng này không hạnh phúc, vì Aphrodite yêu Ares, gót của chiến tranh và của những chiến binh, họ gian díu vụng trộm trong nhà của Hephaestus, bất cứ khi nào Hephaestus đi xa. Nhưng Helius, gót mặt trời, nhìn thấy tất cả, đã báo cho Hephaestus biết, ông này sáng chế một dụng cụ khéo léo, đã bẫy và trói chặt cả hai người lúc đang yêu nhau trên giường, phơi bày họ trần truồng, làm trò cười cho những vị gót khác. Aphrodite có ba người con với Ares: Deimos (sợ hãi), Phobos (hoảng loạn) và Harmonia (hài hoà). Nàng cũng có rất nhiều con rơi con rớt, ngoại hôn với nhiều gót và người khác nữa. Aphrodite này được gọi là Aphrodite Urania. Nàng đại diện cho một loại tình yêu thần khiết, tinh thần, cao thượng hơn. Huyền thoại này liên kết nàng với ban đầu sáng tạo trời đất, và thiết lập Aphrodite như một trong những vị gót lâu đời nhất.
[Aphrodite và Venus: Sau khi pha trộn với văn hoá Rome, Aphrodite của Greek như một phụ nữ đẹp siêu phàm, và quyến rũ, gót của Sắc đẹp, Tình yêu và Tình dục; đã bị pha trộn, rồi lẫn lộn với Venus, trong huyền thoại Rome trước đó, vốn là một gót thứ yếu, gót của vườn tược. Venus sau đó đã được biết đến như là gót nữ của Sắc đẹp, mắn-con, và đôi khi, cả hôn nhân. Nàng cũng đã được gọi là nữ hoàng của tiếng cười, tình nhân của những ân sủng và lạc thú, và người bảo trợ của gái giang hồ.
Chúng ta chú ý chỉ với huyền thoại Greek, (a) chúng là sản phẩm của óc tưởng tượng sáng tạo Greek, nhưng cũng của những suy tưởng sớm mang tính triết lý, thí dụ những chi tiết gạn lọc trên về Aphrodite, nếu để thì giờ suy ngẫm, chúng đều chứa nhiều ý tưởng độc đáo, có ý nghĩa sâu xa. (b) Thêm nữa, trong Plato, chỉ mới có huyền và thần thoại của dân tộc ông.]
Theo Homer, Aphrodite là con gái của Zeus and Dione. Gốc gác này đặt nàng vào vị trí của một gót thứ yếu và trẻ hơn. Ở đây, nàng được biết như Aphrodite Pandemos. Nàng được liên kết với loại tình yêu tầm thường hơn, thiên trọng vật chất, hướng đến thoả mãn xác thịt.
[13] Pandemos, tên tôn kính là Pandemus – nghĩa đen là “phổ thông với tất cả mọi người” và không nhất định có nghĩa là một gì đó thô tục hay thấp kém
[14] Hubris: dục tình cuồng bạo, như thứ dẫn đến cưỡng hiếp.
[15] Ở 181 c-d – tôi nghĩ bản của Fowler: “Even in the passion for boys you may note the way of those who are under the single incitement of this Love: they love boys only when they begin to acquire some mind —a growth associated with that of down on their chins.” Rõ nghĩa hơn cả. Tôi theo hướng này.
[16] Những tên đất trong đoạn trên: Sparta: thành phố kình địch, đối thủ của Athens trong thế kỷ 5 và 6 TCN, nằm trên bán đảo Peloponnese. Sparta là một xã hội “đóng”, giới hạn tự do cá nhân, tổ chức như một bộ máy chiến tranh, và luôn luôn sửa soạn chiến tranh, mỗi công dân là một chiến sĩ sẵn sàng chiến đấu. Dân chúng, cả nam lẫn nữ, sống trong những nhà cộng đồng, ăn uống sinh hoạt chung với tập thể (vợ chồng ngủ riêng). Không có gia đình, nhưng chỉ có những trại quân. Tư tưởng Plato, đặc biệt trong Republic cho thấy ảnh hưởng của Sparta. Trận chiến ở bán đảo Peloponnese (the Peloponnesian war), chiến tranh giữa hai thành phố dẫn đầu thế giới cổ Hylạp, là chiến tranh giữa hai xã hội với hai cơ cấu tổ chức dối lập khác biệt: dân chủ đa số phân quyền và thiểu số trung ương tập quyền.
Elis: thành phố ở vùng Tây Bắc Peloponnese; Boeotia: thành phố bắc Greece; Ionia: thành phố trên bở biển Tây Bắc của Tiểu Á, (nay thuộc Turkey), đây là thuộc địa, có đông dân Greek định cư.
[17] Đúng hơn là philogumnastia: Gymnasia là những nơi gặp gỡ, ở đó những đàm luận, trong mọi cách thức, với mọi đề tại nghiêm chỉnh có thể có được, đã diễn ra và tạo lập tình thân hữu (dĩ nhiên giữa nam phái).
[18] [Harmodius và Aristogiton đã toan tính lật đổ nhà độc tài Hippias năm 514 TCN. Mặc dù âm mưu của họ thất bại, nhưng ba năm sau chế độ độc tài cũng xụp đổ, và những tình nhân đã ăn mừng như chiến thắng giết nhà độc tài của họ.]
[19]Lời hứa của một người tình, là không có lời hứa nào hết tất cả”, nhưng bản Bernadete có khác “vì họ phủ nhận, rằng một lời thề trong ái ân (không) là một lời thề”. Bản tiếng Pháp còn thú vị hơn “c'est qu'on veut que les amans soient les seuls parjures que les dieux ne punissent point; car on dit que les serments n'engagent point en amour”.
[20] [paidagôlos; cũng có nghĩa là những người dạy kèm, phụ giáo]
[21] [Iliad h.71.]
[22] Asclepius: Nhân vật huyền thoại, con Apollo, anh hùng, nửa gót nửa người (bán-gót); nhưng vẫn xem là gót của chữa-bệnh, như y sĩ đầu tiên.Những ngôi đền thờ Asclepius, được gọi là Asclepieia, có chức năng như những trung tâm y tế, chẩn đoán, và chữa bệnh. Nhà y sĩ Greek, Hippocrates của đảo Cos (khoảng 460 – 370 TCN), được xem là “cha đẻ của y học”, ông thực sự đặt nền móng cho y khoa bằng một cách giải quyết thuần lý trong xử dụng thuốc men, chữa trị bệnh tật.
[23] [Heraclitus người thành Ephesus, triết gia, khoảng đầu thế kỉ 5 TCN, nổi tiếng vì những câu nói khó hiểu, bí ẩn của ông. Trích dẫn trên được thấy dưới những hình thức, ở những chỗ khác, có hơi khác, frg. B 51 Diels-Kranz.]
Triết gia Greek, người thành Ephesus (nay thuộcTurkey) sống vào khoảng đầu thế kỉ 5 TCN, Heraclitus đề xướng một lý thuyết khác biệt, ông diễn tả nó trong một thứ ngôn ngữ như sấm truyền . Ông nổi tiếng và được biết nhiều nhất với học thuyết của ông, cho rằng (a) mọi sự vật việc đều đang thay đổi liên tục (universal flux – tuôn chảy toàn vũ trụ), (b) rằng những đối lập trùng hợp (sự thống nhất các đối lập), và (c) lửa đó là vật chất cơ bản của thế giới. Tìm hiếu chính xác ý nghĩa của những tuyên bố này, đến nay vẫn là những vấn đề tranh luận.
Câu nói nổi tiếng của ông, ghi trên vòm một chiếc cầu thành phố, nơi tôi đang sống, như sau: “This river I step in is not the river I stand in” (Giòng sông này tôi bước vào thì không là giòng sông tôi thế chỗ”); là một dạng phát biểu quen thuộc hơn của “Người ta không thể hai lần bước vào cùng một giòng sông”.
[24] Urania và Polyhymnia là những gót nữ của nghệ thuật (Muses) trong Hesiod; Eryximachus so sánh họ với Urania và Pandemos của Pausania.
[25] Thalia: Thần thoại Greek, một trong 7 gót-nữ mỹ thuật (Muse), của hài kịch và thơ nói về thôn dã yêu kiều và êm đềm (pastoral or idyllic poetry)
[26] Aristophanes là nhà thơ hài kịch nổi tiếng, nói chuyện khôi hài, làm người ta cười, với ông là tự nhiên dễ dàng; nhưng điều ông, và những người trong nghệ thuật khôi hài, là đừng lố bịch, và lố bịch là những gì từ không không ngoan, đến ngu xuẩn, và vô lý đến phi lý.
[27] human nature: bản chất con người: chỉ chung những đặc điểm tâm lý, cảm xúc và những nét đặc biệt trong hành vi ứng xử của loài người, được xem là có chung trong tất cả mọi người.
Những bản khác, dịch tương tự: “bản chất loài người” (“nature humaine” - Victor Cousin), “nature of man” (Fowler), chỉ riêng bản là Cambridge dịch thẳng là “cơ thể” (“anatomy” - Howatson).
Ở trên Pausanias đã nói về hai bản chất của Erôs, Aristophanes quay lại nói về bản chất của con người.
Các tác giả nói về hai, ba “kind”, hay “race”, hay “sex”, “sexes” , tôi dùng “giống” như “giống đực, giống cái” (sex (bản Cambridge), sexes (bản Pháp)).
[28] Câu chuyện của Aristophanes, giống như một truyện cổ tích, hay một ngụ ngôn, không tìm thấy ở đâu khác.
[29] androgynous: nửa nam nửa nữ, gốc: androgunos, < anēr, andr- ‘đàn ông’ + gunē ‘đàn bà’
[30] Với những người Greek, có ý không như đã sáng tao theo như Aristophanes, nhưng trỏ một người nam ẻo lả, nhút nhát, hay một người nhu nhược.
[31] Helios (mặt Trời), Gaea (Đất) và Selene (mặt Trăng)
Helios (mặt Trời): Trong huyền thoại Greek, mặt trời, được nhân cách hoá như một gót, con của một Titan.  Người Greek rất tôn kính mặt trời, nhưng thường không thờ cúng ông. Gaea (Đất): gót nữ thời ban đầu, xuất hiện sau Chaos, vật đầu tiên được sáng tạo. Gaea sinh được một con trai là Uranus (‘bầu Trời’ or ‘vòm Trời’); sau đó cùng Uranus có thêm nhiều đứa con nữa, nhưng đều nằm trong bụng, vì Uranus giữ không cho chúng được sinh ra đời. Gaea thuyết phục đứa con út là Cronus lật đổ bằng cách thiến Uranus, để cho những đứa trẻ kia ra đời, chúng là những  gót Titans. Sau đó, Cronus và người chị là Rhea, đã sinh ra một lớp gót mới, những gót sau này ngự trên núi Olympius, với Zeus đứng đầu. Selene (mặt Trăng): gót nữ mặt Trăng, được kết nối với phụ nữ và với huyền thuật. Nhiều nguồn thư tịch cổ, nói rằng nàng lưỡng tính, vừa nam vừa nữ (bisexual).
[32] Hai anh em sinh đôi, là những người khổng lồ, họ đã có ý định chồng núi này trên núi kia, cho cao lên, để tấn công những vị gót trên Olympics
[33] [Iliad v.385, Odyssey xi.305 ff.]
[34] Không rõ ý Plato đã có, về cách sinh sản gây giống của loài ve sầu (cicadas)
[35] Erôs
[36] Một “thẻ ăn khớp nhau” (tally), hay que gỗ có khắc dấu dùng để so hợp với một que khác, là từ tiếng Anh gần nhất với σύμβολον. Một “thẻ” có thể là một của hai nửa phần/mảnh tương ứng đã có sau khi bẻ/phân đôi một vật nhỏ, như đồng tiền hay con xúc xắc (xem 193a), dùng để nhận ra là thuộc về nhau khi chập/ghép ăn khớp thành vật nguyên đã có trước đó, one part being kept by each of two parties as proof of a transaction between them.
[37] Lesbian: [từ gốc Latin, vốn có gốc Greek: “Lesbios” < “Lesbos”]. Sappho (đầu thế kỉ 7, TCN), nữ thi sĩ trữ tình Greek, sống trên đảo Lesbos. Nhiều bài thơ của bà bày tỏ cảm thông và tình yêu của bà với phụ nữ và đã là nguyên nhân đưa đến gán tên tuổi bà với hiện tượng tâm sinh lý đồng tính luyến ái nữ.
[38] eros
[39] [Cf. Odyssey viii.266 ff.] chồng của Aphrodite.
[40] [Arcadia gồm thành Mantinea, chống lại Sparta, và đã bị trừng phạt bằng cách có dân chúng của nó bị chia đôi và phân tán, khoảng năm 385 TCN. Aristophanes xem dường so sánh những biến cố này không thuận dòng thời gian; những so sánh như thế không phải là không thông thường trong Plato.]
[41] ý nghĩa câu này vẫn còn bàn luận chưa rõ.