Tư Tưởng Đạo Phật Từ Những Mặt
Nhìn Khác Biệt
(Facets
Of Buddhist Thought)
K. N. Jayatilleke
(←...tiếp theo)
3
Khái Niệm Về Sự Thật Trong Đạo Phật
Một trong năm giới luật một người đạo Phật phải nhận để tuân theo là “tránh không nói
những gì là sai lầm”.
Được nêu trong dạng tiêu cực cũng như tích cực của nó, người này phải
“kiềm chế không nói những gì là sai lầm,
khẳng định những gì là đúng (sacca-vádi),
tận tụy hết lòng với sự thật (sacca-sandha),
là trung thực (theta), là đáng tin
cậy (paccayika) và không là một người lừa dối
thế gian” (avisaívádako
lokassa) (AN 4: 198 / A II 209). Sự cần
thiết của việc nói sự
thật là một trong Mười Đức Hạnh (dasa kusala-kamma) vốn một người
phải thực hành cho sự tốt lành riêng của chính mình cũng
như cho sự tốt lành của xã hội. Vì đã chủ trương rằng một trật tự xã hội công chính, trong số những sự việc khác, đòi
hỏi rằng dân chúng trong đó là chân thực và
nói sự thật. Trong nội dung này, mô
tả đã có nghiêng sang mặt xã hội, về phần tại sao người ta nên nói sự thật: “Ở đây, một người cư sĩ nhất định nào đó bác bỏ sự
giả dối, cố gắng tránh nói những gì là sai lầm, và khẳng định sự thật cho dù người
ấy có ở trong một nhóm
người hội họp chính thức hay không, hay trong một đám đông, hay ở nhà riêng giữa
những người thân của người ấy hay ở nơi làm
việc của người
ấy, hay khi người ấy được gọi để làm
chứng theo luật pháp trước tòa
án, từ chối đã biết hay nhìn thấy những gì người ấy không biết, hay thấy và tuyên bố đã biết hay nhìn thấy những gì người ấy đã biết hay
đã thấy. Vì vậy, không vì lợi ích của mình hay vì lợi ích của người khác, cũng
không phải vì lợi ích vật chất nào đó, người ấy sẽ đưa lên một
sự giả dối có chủ ý”. (Sáleyyaka
Sutta, MN 41.13 / MI 288).